Đây thôn Vĩ Dạ là bài thơ Hàn Mặc Tử viết về tự nhiên và con người xứ Huế, qua đó bộc lộ được tình yêu tự nhiên, cuộc sống tha thiết nhưng cũng đầy phấp phỏng, tự ti của người thi sĩ. Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử là bài tham khảo giúp các em hiểu hơn về những rực rỡ nội dung, nghệ thuật được bộc lộ qua bài thơ.
Đề bài: Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ
Mục lục bài viết:
1. Dàn ý
2. Bài mẫu số 1
3. Bài mẫu số 2
4. Bài mẫu số 3
5. Bài mẫu số 4
6. Bài mẫu số 5
5 bài văn mẫu Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ
1. Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu 1:
Mấy người nào đã từng say trăng như Hàn Mạc Tử? Cả một toàn cầu trăng trong thơ ông:
Trăng nằm sóng soài trên cành liễu
Đợi gió đông về để lơi lả…”
(Xẻn lẻn)
“Bỗng đêm nay trước cửa bóng trăng quỳ
Sắp mặt xuống uốn mình theo dáng liễu”
(Hãy nhập hồn em)
“Bóng nguyệt leo song sờ sẫm gối
Gió thu lọt cửa cọ mài chăn”.
(Đêm ko ngủ)
Thi sĩ còn nói tới thuyền trăng, sông trăng, sông trăng… Cả một toàn cầu trăng mộng ảo, huyền diệu. Thơ Hàn Mạc Tử rợn ngợp ánh trăng, trình bày một tâm hồn “say trăng” với tình yêu tha thiết cuộc đời, vừa thực vừa mơ. Ông là một trong những thi sĩ lỗi lạc nhất của phong trào Thơ mới (1932-1941). Với 28 tuổi đời (1912-1940), ông để lại cho nền thơ ca dân tộc hàng trăm bài thơ và một số kịch thơ rực rỡ. Thơ của ông như trào ra từ máu và nước mắt, có ko ít hình tượng kinh dị. Cũng chưa người nào biết hay về mùa xuân và thiếu nữ (“Mùa xuân chín”), về Huế đẹp và thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” như Hàn Mạc Tử.
“Đây thôn Vĩ Dạ” rút trong “Tập thơ Điên” xuất bản năm 1940, sau lúc thi sĩ đã nhắm mắt xuôi tay. Bài thơ nói rất hay về Huế, về cảnh sắc tự nhiên hữu tình, về con người xứ Huế, nhất là các cô gái duyên dáng, đa tình, đáng yêu. Hàn Mạc Tử đã viết về một tình yêu – tình yêu đơn phương thơ mộng đắm say, lung linh trong sáng tới huyền ảo. Bài thơ thổ lộ một nỗi niềm bâng khuâng, một khát khao về hạnh phúc của thi sĩ đa tình, có nhiều duyên nợ với cảnh và con người Vĩ Dạ.
Những bài Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ hay nhất
Câu đầu của khổ thơ thứ nhất “dịu ngọt” như một lời chào mời vừa mừng vui hội ngộ, vừa nhẹ nhõm trách ý trung nhân xiết bao thương nhớ, đợi chờ. Giọng thơ êm dịu, thắm thiết và tình tứ: “Sao anh ko về chơi thôn Vĩ?”. Có mấy xa xôi. Cảnh cũ người xưa nhấp nhoáng trong vần thơ đẹp mang hoài niệm. Bao kỉ niệm sống dậy trong một hồn thơ. Nó gắn liền với cảnh sắc vườn tược và con người xứ Huế mộng mơ:
“Nhìn nắng hàng cau nắng mới. lên
Vườn người nào mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền?”
Cảnh được nói tới là một sáng rạng đông đẹp nơi thôn Vĩ. Nhìn từ xa, thi nhân say mê ngắm nhìn những ngọn cau, tàu cau ngời lên dưới màu nắng mới, “nắng mới lên” rực rỡ. Hàng cau cao vút là hình ảnh thân thuộc của thôn Vĩ Dạ từ bao đời nay. Hàng cau như chào mời, như vẫy gọi.
Quên sao được màu xanh cây lá nơi đây. Thi sĩ trằm trồ thốt lên lúc đứng trước một màu xanh vườn tược Vĩ Dạ: “Vườn người nào mướt quá xanh như ngọc”. Sương đêm ướt đẫm cây cối, hoa lá. Màu xanh mỡ màng, non tơ ngời lên, bóng lên dưới ánh mai hồng trông “mướt quá” một màu xanh ngọc bích. Đất đai phì nhiêu, khí hậu thuận hòa, con người siêng năng chăm bón mới có màu sắc “xanh như ngọc” đó. Tự nhiên như rộn rực, trẻ trung và đầy sức sống. Cũng nói về màu xanh ngọc bích, trước đó (1938) Xuân Diệu đã từng viết: “Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá…” (“Thơ duyên”). Hai chữ “vườn người nào” gợi ra nhiều ngạc nhiên và man mác bâng khuâng. Câu thơ thứ tư tả thiếu nữ với khóm trúc vườn xuân: “Lá trúc che ngang mặt chữ điền”. Mặt trái xoan, mặt hoa da phấn, khuôn mặt búp sen là vẻ đẹp của mĩ nhân. Mặt chữ điền là gương mặt đầy đặn, vuông vắn, phúc hậu. “Lá trúc che ngang” là một nét vẽ thần tình đã tô đậm một nét đẹp của cô gái Huế duyên dáng, dịu dàng, kín đáo, tình tứ đáng yêu. Hàn Mạc Tử hơn một lần nói về trúc và thiếu nữ. Khóm trúc như tỏa bóng xanh mát chở che cho một mối tình đẹp đang nảy nở:
“Thầm thì với người nào ngồi dưới trúc
Nghe ra ý vị và thơ ngây”
(Mùa xuân chín)
Câu 3, 4 trong khổ thơ đầu tả cau, tả nắng, tả vườn, tả trúc và thiếu nữ với một gam màu nhẹ, thoáng, ẩn hiện, mơ hồ. Rực rỡ nhất là hai hình ảnh so sánh và ẩn dụ (xanh như ngọc… mặt chữ điền). Cảnh và người nơi Vĩ Dạ thật hồn hậu, thân thuộc đáng yêu.
Vĩ Dạ một làng quê nằm bên bờ Hương Giang, thuộc ngoại thành cố đô Huế. Vĩ Dạ đẹp với những con đò thơ mộng, những mảnh vườn xanh tươi bốn mùa, sum sê hoa trái. Những ngôi nhà xinh xẻo nhấp nhoáng ẩn hiện sau hàng cau, khóm trúc, nhưng mà ở đây thường dìu dặt câu hát Nam người nào, Nam bình, qua tiếng đàn tranh, đàn tam thập lục huyền diệu, réo rắt. Thôn Vĩ Dạ đẹp nên thơ. Hàn Mạc Tử đã dành cho Vĩ Dạ vần thơ đẹp nhất với tất cả tấm lòng tha thiết mến thương. Xa cách Huế và Vĩ Dạ đã bao năm tháng rồi. Thế nhưng mà cảnh sắc và con người nơi thôn Vĩ vẫn được thi sĩ ôm ấp trong lòng, càng trở thành lung linh, biểu lộ niềm ước mong tha thiết được trở lại cố đô thăm cảnh cũ người xưa. Bức tranh tâm trạng đã được trình bày một cách tài hoa bức tranh thôn Vĩ hữu tình nên thơ.
Khổ thơ thứ hai nói về cảnh mây trời, sông nước. Một ko gian nghệ thuật thoáng đãng, mơ hồ, xa xăm. Hai câu 5, 6 là bức tranh tả gió, mây, dòng sông và hoa (hoa bắp). Giọng thơ nhẹ nhõm, thoáng buồn. Nghệ thuật đối tạo nên bên phiên cảnh hài hòa, tương thích và sống động. Phong vân đôi ngả như mối tình thi sĩ, tưởng gần đấy nhưng mà xa vời, cách trở. Dòng Hương Giang êm đềm trôi lững lờ, trong tâm tưởng thi nhân trở thành “buồn thiu”, nhiều bâng khuâng man mác. Hoa bắp lay, nhè nhẹ đung đưa trong gió thoáng. Nhịp độ thong dong, thơ mộng của miền sông Hương núi Ngự được diễn tả rất tinh tế! Các điệp ngữ luyến láy gợi nhiều vương vấn mộng mơ. Ngoại cảnh mênh mang chia phôi như nỗi lòng, như tâm tình thi nhân vậy;
“Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay”.
Hai câu tiếp theo, thi sĩ hỏi “người nào” hay hỏi mình lúc nhìn thấy, hay nhớ tới hình ảnh con đò nằm mộng bến sông trăng. Sông Hương quê em trở thành “sông trăng”. Hàn Mạc Tử với tình yêu Vĩ Dạ đã thông minh nên vần thơ đẹp nói về dòng sông Hương với những con đò dưới vầng trăng. Nguvễn Công Trứ đã từng viết: “Nguyệt hoa chứa một thuyền đầy”. Hàn Mạc Tử cũng góp cho nền thơ Việt Nam hiện đại một vần thơ trăng lạ mắt:
Thuyền người nào đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?
Tâm hồn thi sĩ xao xuyến lúc nhìn sông trăng và con thuyền. Thuyền em hay “thuyền người nào” vừa thân quen, vừa xa lạ. Chất thơ mộng ảo trong “Đây thôn Vĩ Dạ” là ở những thi liệu đó. Câu thơ gợi tả một hồn thơ đang rung động trước vẻ đẹp thơ mộng của xứ Huế miền Trung, nói lên một tình yêu kín đáo, dịu dàng, thơ mộng và thoáng buồn. ở đây bức tranh tâm trạng tràn trề ánh trăng, thấm thía một nỗi buồn lẻ loi li biệt của khách đa tình.
Khổ thơ thứ ba nói về cô gái Huế và tâm tình thi nhân. Đương thời, thi sĩ Nguyễn Bính đã viết về thiếu nữ sông Hương: “Những nàng thiếu nữ sông
Hương – Da thơm là phấn, má hường là son…”. Vĩ Dạ mưa nhiều, những buổi sớm mai và chiều tà lắm sương khói. “Sương khói” trong Đường thi thường gắn liền với tình cố quốc, ở đây sương khói đã làm nhòa đi, mờ đi áo trắng em, nên anh nhìn mãi vẫn ko nhìn thấy dáng hình em (nhân ảnh). Người thiếu nữ Huế thoáng hiện, trong sáng, kín đáo và duyên dáng. Gần nhưng mà xa. Thực nhưng mà mơ. Câu thơ chập chờn, trong sáng, kín đáo và duyên dáng. Gần nhưng mà xa. Thực nhưng mà mơ. Câu thơ chập chờn, bâng khuâng. Ta đã biết Hàn Mạc Tử từng có một mối tình đẹp đơn phương với một thiếu nữ Huế mang tên một loài hoa đẹp. Phải chăng thi sĩ nói về mối tình này?
“Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn ko ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Người nào biết tình người nào có đặm đà?”
“Mơ khách đường xa, khách đường xa… người nào biết… người nào có…” các điệp ngữ và luyến láy đó tạo nên nhạc điệu sâu lắng, dịu buồn, mênh mang. Sự xa cách và nỗi buồn xa vắng chia li như kéo dài trong ko gian và thời kì vô tận. Người đọc thêm cảm thương cho thi sĩ tài hoa, đa tình nhưng mà bạc phận, từng say đắm với mối tình đơn phương nhưng suốt đời phải sống trong lẻ loi và bệnh tật.
Cũng cần nói một vài lời về chữ “người nào” trong bài thơ này. Cả 4 lần chữ “người nào” xuất hiện đều mơ hồ, ám ảnh: “Vườn người nào mướt quá xanh như ngọc?” – “Thuyền người nào đậu bến sông trăng đó?” – “Người nào biết tình người nào có đặm đà?”. Con người nhưng mà thi sĩ nói tới là con người xa vắng, trong hoài niệm, bâng khuâng. Thi sĩ xoành xoạch cảm thấy mình hụt hẫng, chơi vơi trước một mối tình đơn phương mộng ảo. Một tẹo hi vọng mỏng manh nhưng mà tha thiết như đang nhạt nhòa và mờ ảo cùng sương khói?.
Hàn Mạc Tử đã đế lại cho ta một bài thơ tình thật hay và cảm động. Cảnh và người, mộng và thực, say đắm và bâng khuâng, ngạc nhiên và thờ thẫn… bao hình ảnh và xúc cảm đẹp nhưng mà buồn tụ hội trong ba khổ thơ thất ngôn, câu chữ toàn bích. “Đây thôn Vĩ Dạ” là một bài thơ tình tuyệt tác. Cái màu xanh như ngọc của vườn người nào, cọn thuyền người nào đậu bến sông trăng, và cái màu trắng của áo em như dẫn hồn ta đi về miền sương khói Vĩ Dạ thôn một thời xa vắng, tìm lại bóng mĩ nhân, thương nhớ thi sĩ tài hoa, đa tình nhưng mà mệnh bạc. Bức tranh tâm trạng trong “Đây thôn Vĩ Dạ” vương vấn mãi lòng ta. Thi sĩ Thu Bồn đã nói hộ lòng ta.
“Xin chào Huế một lần anh tới
Để nghìn lần anh nhớ trong mơ
Em rất thực nhưng mà nắng thì mờ ảo
Xin đừng lầm em với cố đô”.
————————-HẾT BÀI 1——————————
Sau lúc đã Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ các em có thể đi vào Cảm nhận bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ và bài phân tích nói chung tác phẩm Phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ nhằm củng cố tri thức của mình.
2. Bình giảng Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử, mẫu 2:
Hàn Mặc Tử là một gương mặt thơ kì lạ và kì diệu, có cuộc sống ngắn ngủi đầy đau thương, xấu số. Là người rất yêu đời, yêu cuộc sống nhưng tiếc thay, tạo hóa lại quá bất công với số phận của thi nhân. Vì thế nhưng mà những mối tình trong thơ ông dù xinh tươi, nồng thắm tới đâu thì cuối cùng cũng chia phôi, tan vỡ.
Sau lúc lâm trọng bệnh, biết rằng chẳng bao giờ còn được đoàn viên với người mình yêu nên thi sĩ thường mô tả cảnh gặp mặt, nhớ nhung trong những giấc mộng mị. Vì thường xuyên bị cái chết ám ảnh nên ông hay nói tới sự vĩnh biệt, cõi hư vô. Ông thích đêm tối, sương mù, trăng sao… là những cảnh hợp với tâm trạng u ám, thê lương. Nỗi đau thể xác khiến Hàn Mặc Tử nhiều lúc như điên như dại nhưng cũng có lúc nó nâng thần trí ông lên tới đỉnh cao của tưởng tượng mê hoặc, đưa ông vào toàn cầu tràn đầy âm thanh, ánh sáng, sắc màu. Trong cõi riêng đó, ông thỏa sức bộc lộ niềm ham mê khát khao tình yêu và cuộc sống tươi đẹp vĩnh hằng.
Thơ Hàn Mặc Tử thường có những bước nhảy đột ngột về ý. Ý nọ cách ý kia một khoảng lớn, có lúc tưởng dường như ko liên kết gì với nhau nhưng thực ra lại gắn bó rất chặt chẽ ở các trạng thái của xúc cảm. Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ là một ví dụ.
Đây thôn Vĩ Dạ là bài thơ nổi tiếng, được coi là viên ngọc quý trong thơ ca Việt Nam. Bài thơ trình bày lòng yêu đời, yêu cuộc sống mãnh liệt của thi sĩ, trình bày qua tình cảm thiết tha đối với cảnh vật và con người. Dẫu có thoáng nét ngậm ngủi và sự chia phôi, tan vỡ của tình yêu song xúc cảm đó đã thăng hoa, làm giàu thêm đời sông tình cảm của con người. Có thể coi bài thơ là lời tỏ tình với cuộc đời của một trái tim mến thương và xoành xoạch kỳ vọng.
Bài thơ có ba khổ. Khổ thứ nhất tả vẻ đẹp của vườn cây thôn Vĩ và thi sĩ gửi gắm ước mong một ngày nào đó dược trở về thăm cảnh cũ người xưa.
Khổ thứ hai tả cảnh sông nước đêm trăng huyền ảo: gió, mây, dòng nước, hoa bắp tay… trong ko gian quạnh vắng, hiu quạnh. Nét thực nét ảo cứ chập chờn chuyển hóa. Quang cảnh thấm đẫm nỗi buồn thương, giống như tâm trạng đang chới với, lo lắng, nghẹn ngào của thi sĩ trước linh cảm tan vỡ, chia phôi của tình yêu. Khổ thứ ba nói về hình ảnh khách đường xa và chốn sương khói mung lung, cảnh chìm trong mộng ảo. Dẫu có hình ảnh của khách đường xa, áo trắng… nhưng tất cả đều nhạt nhòa, vô định như một mối tình vừa mới định hình đã vội hóa thành hư vô, đọng lại trong lòng người một nỗi hoài nghi, hi vọng.
Âm điệu chủ đạo của bài thơ dựa trên ba câu tự vấn đầy băn khoăn, khắc khoải. Câu hỏi thứ nhất: Sao anh ko về chơi thôn Vĩ? mang nhiều sắc thái như: vừa hỏi han, vừa hờn trách, vừa nhắc nhở, vừa mời mọc. Tác giả đang phân vân tự hỏi về một việc lẽ ra phải làm từ lâu nhưng mà giờ đây ko biết có còn thời cơ để thực hiện nữa ko. Đó là về lại thôn Vĩ, nơi mình từng tới lui hồi còn là học trò trường Pellerin ở Huế. Sự phân vân và những sắc thái tâm trạng không giống nhau đan xen trong cùng một câu hỏi cho ta thấy nỗi ước ao trở về thôn Vĩ vừa mãnh liệt vừa u uẩn, ko dễ gì bộc bạch. Tức là ước ao đấy, song cũng đầy tự ti về khả năng thực hiện ước ao của mình.
Bình giảng Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử
Câu hỏi thứ hai: Thuyền người nào đậu bến sông trăng đó, Có chở trăng về kịp tối nay ? trình bày sự băn khoăn, khắc khoải và hi vọng mỏng manh trong tâm trạng thi sĩ.
Câu hỏi thứ ba: Người nào biết tình người nào có đặm đà? chất chứa một mối hoài nghi.
Tâm trạng của thi sĩ diễn biến theo chiều hướng: ước ao đắm say – hoài vọng phấp phỏng – tơ tưởng hoài nghi. Càng về sau càng có phần u uẩn và sầu muộn. Đó là những cung bậc không giống nhau của một mối tình vô vọng. Tuy nhiên, đằng sau mối tình đó vẫn là một niềm thiết tha gắn bó với đời. Những câu hỏi này là hình thức để thi sĩ tỏ bày tâm trạng. Âm điệu bài thơ càng về sau càng da diết, sâu lắng và nhờ đó nhưng mà ba khổ thơ tưởng như tách biệt lại liên kết với nhau một cách tự nhiên, tạo thành một bài thơ hoàn chỉnh có vẻ đẹp khác thường.
Câu thơ mở đầu: Sao anh ko về chơi thôn Vĩ? chứa đựng nhiều sắc thái biểu cảm không giống nhau. Nó có thể là lời mời mọc dưới dạng hờn trách nhẹ nhõm, rất đáng yêu của một cô gái Huế. Nếu vậy thì phải nghe câu thơ đó cất lên bằng chính cái giọng Huế ấm áp, ngân nga, ta mới cảm thu được hết vị dịu ngọt tới nao lòng của nó. Hiểu cách khác, nó là một câu hỏi tu từ. Thi sĩ lòng tự hỏi lòng: Liệu có còn dịp nào mình được về thăm thôn Vĩ mảnh đất gắn bó với bao kỉ niệm dấu yêu của mối tình đầu? Tự hỏi cũng là để nhắc nhỏ mình và kín đáo lồng vào trong đó nỗi khát khao, nhung nhớ.
Ba câu sau tả vẻ đẹp vườn cây thôn Vĩ:
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn người nào mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.
Bức tranh chỉ đơn sơ vài nét chấm phá nhưng sinh động và rực rỡ vô cùng! Đây là cảnh xuất hiện trong cõi nhớ nên vẻ đẹp của nó trở thành lung linh gấp bội. Mỗi câu thơ tả một cảnh vườn. Ánh nắng sớm mai trong trẻo, tinh khiết phơn phớt hồng trên những tán cau xanh cao vút, in dáng trên nền trời buổi rạng đông. Thi sĩ mô tả hàng cau trước nhất bởi đó là hình ảnh nổi trội, là điểm nhấn của bức tranh phong cảnh rất ấn tượng. Tưởng như hàng cau kia đang thay người nào ngóng đợi người về. Hình ảnh hàng cau gợi trong ta một nỗi niềm làng mạc, quê hương thâm thúy.
Câu thơ tiếp theo thề hiện xúc cảm ngỡ ngàng và thán phục của thi sĩ trước vẻ đẹp tràn đầy sức sống của khu vườn: vườn người nào mướt quá xanh như ngọc. Đây cũng là lời nhận xét chân tình thốt lên tự đáy lòng thi sĩ. Thi sĩ ko tả cụ thể cảnh vườn nhưng mà chỉ nhắc tới sắc xanh của lá. Mướt là màu xanh mỡ màng, non tươi, phơi phới xuân thì, nhìn mát mắt và mát tận tình hồn. Từ quá chỉ mức độ làm tăng thêm khả năng gợi tả của câu thơ. Cái sắc nắng mới lên rọi xuống những vòm lá còn ướt sương đêm làm cho màu xanh của lá ánh lên như ngọc. Vườn cây thôn Vĩ như một viên ngọc bích khổng lồ rười rượi sắc xanh, tỏa vào ko gian và lòng người cái sắc màu quyến rũ lạ lùng! Tất cả đều rộn rực, tràn đầy sức sống. Tưởng dường như nghe thấy được cả tiếng của sức sống đang chuyển lên cành tơ, lá nõn. Trước cảnh tự nhiên tuyệt vời đó, tâm hồn con người cũng rộn rực, vui tươi.
Câu thơ thứ tư là nét vẽ thân tình tô đậm vẻ e ấp, dịu dàng rất đáng yêu của người con gái Huế: Lá trúc che ngang mặt chữ điền. Nhấp nhoáng sau lá trúc là khuôn mặt chữ điền phúc hậu. ở đây, ta thấy sự tinh tế của ngòi bút Hàn Mặc Tử lúc tả cảnh, tả người: Lá trúc che ngang làm tăng thêm vẻ duyên dáng của gương mặt chữ điền. Với câu thơ này, Hàn Mặc Tử đã trình bày được thần thái của thôn Vĩ: cảnh tươi đẹp và con người duyên dáng. Tự nhiên và con người hài hòa với nhau tạo thành vẻ đẹp đặc trưng của Huế.
Bức tranh thôn Vĩ tuyệt đẹp đã để lại ấn tượng khó quên trong lòng thi sĩ. Trên cái nền phong cảnh đầy hương sắc đó có một cuộc hội ngộ tuy ko nói ra nhưng mà thú vui như thấm vào vạn vật. Thoảng đâu đây tiếng thì thầm mơ hồ xao xuyến của tình yêu.
Khổ thơ thứ hai vẫn tiếp tục tả cảnh nhưng hầu như ko ăn khớp gì với quang cảnh tươi vui ở khổ thơ đầu. Xúc cảm thơ chợt lắng xuống, đượm buồn. Linh cảm chia phôi xuất hiện trong từng câu, từng chữ và từng hình ảnh:
Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền người nào đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay ?
Thông thường thì gió thổi, mây bay theo cùng một hướng. Còn ở đây, gió, mây đôi ngả. Gió ở cây lá, còn mây lãng đãng tận trên cao. Tình cờ chăng hay dụng ý? Câu thơ ngắt làm đôi. Gió đóng khung trong gió (Gió theo lối gió), mây cuộn trong mây (mây đường mây). Mạch thơ chợt như đứt đoạn. Có cái gì đó xót xa, nghẹn ngào, hụt hẫng trong xúc cảm của thi sĩ.
Ở Vĩ Dạ, bước ra sau vườn đã là bến nước với năm ba bậc dẫn xuống sông. Dòng nước sông Hương lặng lẽ, im lìm, buồn thiu như ko muốn trôi. Hoa bắp (ngô) vật vờ, lay lắt trong gió nhẹ. Đâu đâu cũng đượm một nỗi buồn.
Quang cảnh thật vậy chăng? Đúng vậy! Trên kia thật nhưng mà ở đây cũng thật, bởi tươi tỉnh hay ủ ê cũng đều là Huế cả. vườn tươi sớm mai, sông ủ buổi chiều. Nỗi buồn phơn phớt, nhè nhẹ nhưng mà thấm tận đáy lòng. Nét trầm tư ko nơi nào có được đó là đặc trưng của Huế. Bức tranh phong cảnh thứ hai này có đủ gió thổi, mây bay, dòng nước trôi, hoa bắp lay… nhưng mà sao vắng lặng tới lạnh lùng. Đường như tất cả đang phai nhạt dần sự sống, đang bị vây bọc trong một mối sầu thương. Sự ngang trái, trớ trêu ẩn chứa trong cảnh vật hay vui buồn là do con mắt nhìn đầy tâm trạng của thi sĩ? Nỗi buồn của tự nhiên có liên quan gì tới nỗi buồn của con người hay ko?
Trở lại mối tình của thi sĩ với cô gái thôn Vĩ Dạ. Mối tình đó tuy xinh tươi nhưng vô vọng. Duyên kiếp của đôi trai gái này là duyên kiếp lỡ làng, ko thể chung đôi, chung đời được. Vì vậy nỗi buồn trong lòng người như lan cả vào cỏ cây, mây nước; làm cho dòng nước buồn thiu và hoa bắp cũng vật vờ, lay lắt, lảo đảo bên dòng nước im lìm. Dòng nước buồn thiu tự mang trong lòng một tâm trạng buồn hay nỗi sầu li tán, chia phôi của gió với mây đã lây buồn tới dòng sông?!
Lạ nhất là động từ lay vốn là một từ tả thực ko mang ý nghĩa vui hay buồn, vậy nhưng mà sao đặt vào trong câu thơ này, nó lại gợi xúc cảm buồn tới vậy? Nó phụ họa với nỗi buồn chia cắt của gió, mây, của dòng nước buồn thiu như chẳng còn sức sống.
Trong cái xu thế đang chảy trôi, chia phôi mỗi lúc mỗi xa đó, thi sĩ chợt ước ao có được một thứ ngược dòng về với mình, đó là trăng:
Thuyền người nào đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay ?
Thi sĩ nhìn thấy hay tưởng tượng trong kí ức cảnh những con thuyền thong dong, bồng bềnh trên mặt nước sông Hương nhấp nhánh ánh trăng ?! Sự phân vân đoán định trong từ nghi vấn thuyền người nào càng làm tăng thêm vẻ mơ hồ, huyển ảo cho cảnh vật và đặc tả một hồn thơ đang rung động mãnh liệt trước vẻ đẹp hữu tình của Huế.
Thi sĩ ước ao thuyền chở trăng về như mong một tri kỉ tri ki tới với mình. Dòng nước hóa thành dòng trăng hay ánh trăng đang tan ra thành nước?! Thuyền chở trăng về cập bến thời kì huyền ảo. Song, đó chi là bề nổi của ý thơ. Có một chữ tâu nay bị quên mất bởi lẽ nó khiêm nhượng, ko cầu kì hoa mĩ nhưng lại mang nhiều sắc thái tu từ, đó là chữ lập. Chữ kịp chứa đựng thảm kịch của tâm hồn thi sĩ. Nó phản ánh tâm trạng khắc khoải đợi trông cùng chút hi vọng mỏng manh của thi sĩ đang chơi vơi trên bờ vực của đau thương, vô vọng. Chữ kịp cho ta thấy cảm nhận của thi sĩ về hiện nay ngắn ngủi và hé mở một khát khao sống cháy bỏng, muốn giao hòa, san sớt tâm tư với mọi người. Thi sĩ muốn níu kéo sự sống và chạy đua với thời kì.
Thuyền em đang đậu ở bến sông trăng như đời em bóng láng đầy xuân tươi, có chở trăng về kịp tối nay cho lòng anh vui lên một tẹo! Nỗi ước mong thầm lặng nhưng mà tha thiết. Tha thiết nhưng mà mỏng manh. Càng mỏng manh lại càng tha thiết.
Thuyền đậu, thuyền đi trên sông Hương trong đêm trăng là chuyện tầm thường, nhưng bến sông trăng thì chi có trong thơ Hàn Mặc Tử. Thuyền chở trăng về kịp tối nay thì cuộc hò hẹn sẽ trọn vẹn. Có rượu, có trăng, có những người yêu nhau thì đời đẹp biết bao! Bù lại cảnh tượng cách trở, buồn phiền ở hai câu trên, đây là hi vọng của cuộc gặp mặt hòa hợp mát lành, cho dù hi vọng đó cũng chẳng khác chi sương khói.
Có chở trăng về kịp tối nay là câu thơ của cõi mộng. Tới đây, thi sĩ ko nhìn ra cảnh vật nữa nhưng mà nhìn vào chính lòng mình. Quỹ thời kì đang vơi đi từng ngày, từng khắc, cuộc chia li vĩnh viễn đang tới gần. Thi sĩ rơi vào cõi đau thương, vô vọng.
Bốn câu thơ khổ này là bức tranh tâm trạng. Gió, mây chia đường, bạn tình rẽ đôi. Buồn tới cả dòng sông, ngọn bắp. Thuyền người nào đó hay thuyền em nhưng mà sáng đầy trăng? Hãy chở trăng vê kịp tối nay để ta gặp nhau lần cuối. Nhưng đó chỉ là ước mong, dẫu thật tâm tha thiết nhưng mà mờ ảo, mung lung.
Nếu ở khổ thứ hai, tâm trạng của thi sĩ là khắc khoải, đợi mong và thấp thỏm hi vọng thì tới đoạn này, lúc thả hồn mơ khách đường xa, thi sĩ mới thấy nỗi niềm chia phôi da diết hơn, thấm thìa hơn. Thi sĩ lặng đi trong cõi mộng. Hình ảnh cô gái Huế hết sức thân thiện nhưng cũng hết sức xa vời. Xa vời về thời kì, ko gian và thi sĩ linh cảm thấy mối tình giữa mình và cô gái đó cũng đã thành hư ảo. Gâu thơ trên đương còn là mơ, câu dưới đã bay vào ảo giác, một bước nhảy vọt rất Hàn Mặc Tử, khó tìm thấy ở những bài thơ tình khác…
Lời thơ ở hai câu này nghe như có gì thổn thức, nghẹn ngào, hụt hẫng, chới với, bẽ bàng và tội nghiệp biết bao cho lòng chàng trai!
Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn ko ra.
Trên là vườn đẹp, trăng đẹp và hiện giờ tới hình bóng đẹp của khách đường xa. Hình ảnh này gợi cho ta nhớ tới gương mặt chữ điền có lá trúc che ngang ko thể nào quên.
Đây là hình ảnh người con gái Huế có vẻ đẹp trinh khiết đầy xuân tình nhưng mà thi sĩ hằng yêu quý. Gắn với hình dáng đó là sắc áo trắng tinh khôi. Màu áo ở đây cũng là màu áo trong tâm tưởng. Tác giả tưởng tượng trong tâm tưởng để thấy lại cái màu trắng của kí ức, cho nên nó hư hư thực thực. Câu thơ đầy ảo giác nhưng rất hay, rất hợp lí và bất thần: Áo em trắng quá nhìn ko ra. Màu trắng giờ đang choán hết tâm tư, tình cảm của thi nhân. Bài thơ tả cảnh đã thành bài thơ thổ lộ tình yêu. Một thứ tình yêu đơn phương, thiết tha và có phần tội nghiệp:
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Người nào biết tình người nào có đặm đà ?
Hai câu thờ cuối dẫn ta vào cõi hoài niệm của thi sĩ. Sương khói làm mờ nhân ảnh ko phải là sương khói ngoài đời nhưng mà là sương khói trong mối tình đương nhen nơi lòng thi sĩ, là cái khoảnh khắc thi sĩ say đắm trong cơn mộng tưởng.
Đâu còn nắng hàng cau, vườn mướt quả Đâu còn xanh như ngọc, mặt chữ điền Cũng chẳng còn phong vân, dòng nước buồn, hoa bắp lay, sông trăng và con thuyền chở trăng về… Chỉ còn sương khói che khuất núi người.
Ko chỉ hình bóng em mờ nhưng mà thể xác anh cũng mờ tan trong sương khói lạnh lẽo. Còn lại may có chữ tình, nhưng thi sĩ vẫn băn khoăn, khắc khoải: Người nào biết tình người nào có đặm đà ?
Hai khổ thơ đầu nói tới cái đẹp của xứ Huế, khổ cuối nói vẻ đẹp của cô gái Huế. Tả cảnh đẹp xứ Huế, Hàn Mặc Tử đắm say tới mức hòa nhập vào cảnh. Nói tới vẻ đẹp của cô gái Huế, thi sĩ lại lùi ra xa, giữa thi sĩ với cô gái là một khoảng cách mịt mù sương khói. Vì thế mới có câu thơ cuối mang chút hoài nghi nhưng mà lại ngập tràn niềm thiết tha với cuộc đời : Người nào biết tình người nào có đặm đà ? Thi sĩ đã sử dụng rất tài tình đại từ phiếm chi Người nào để mở ra hai ý nghĩa của câu thơ: Làm sao biết được tình người con gái thôn Vĩ có đặm đà ko? Hay cũng mờ ảo, chóng tan như làn sương khói kia? Người xứ Huế có biết chăng tình cảm của thi sĩ đối với cảnh vật Huế, con người Huế hết sức thắm thiết, đặm đà ? Dù hiểu theo nghĩa nào thì câu thơ cũng chi làm tăng thêm nỗi lẻ loi, trống vắng trong một tâm hồn tha thiết mến thương con người và cuộc đời.
Khổ thơ thứ ba tiếp nối và đi sâu vào bên trong mối tình, từ nỗi cách ngăn gió mảy chia đường tới sự đứt gãy. Từ cảnh tự nhiên như reo vui, tràn đầy sức sống ở khổ thơ thứ nhất đi dần tới sự xóa nhòa tất cả vào mơ, vào sương khói ở khổ thứ ba. Một mối tình hết sức thiết tha, nồng ấm nhưng đành để nó mất hút vào cõi mung lung, mờ mịt; chỉ còn lại dư vị đặm đà trong lòng người và cả lòng mình.
Bài thơ mở màn bằng điệu vui tươi nhưng kết thúc lại buồn như vừa lỡ một cuộc hò hẹn. Có phải nội dung bài thơ chỉ giới hạn ở một nỗi đau cụ thể là mối tình lỡ làng của tác giả với một người con gái Huế ? Nếu vậy, nó ko tồn tại tới tận ngày nay. Cũng ko phải nó nói giùm niềm đau của nghìn vạn chàng trai xui xẻo trong trường tình. Gốc rễ sâu xa của nỗi bẽ bàng trong bài thơ vượt ra khỏi phạm vi tình yêu của một vài trai gái, nhưng mà nói lên tâm trạng chưa kịp vui đã thấy buồn, mới vừa sớm mai nhưng mà đã vội chiều tà, bao ước mơ tốt đẹp tất thảy đều tuột khỏi tầm tay. Đó là tâm trạng của từng lớp trí thức trẻ 1930 – 1945 rất hào hứng tự khẳng định mình nhưng luôn bị những sức ép của xã hội phủ định, trong lúc ánh sáng của cách mệnh chưa soi rọi tới.
Đây thôn Vĩ Dạ trước hết là một bài thơ về tình yêu. Nhấp nhoáng trong màn sương khói hư ảo của tình yêu lứa đôi là tình yêu thiết tha, thắm thiết đối với quê hương non sông. Vì khơi gợi và làm rung động tình cảm chung của nhiều người như thế nên bài thơ vốn diễn tả tâm trạng riêng của tác giả lại tạo được sự cộng hưởng rộng rãi và lâu bền trong tâm hồn của nhiều thế hệ yêu thơ Hàn Mặc Tử.
3. Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử, mẫu 3:
“Đã đôi lần tới với Huế mộng mơ, tôi ôm ấp một tình yêu dịu ngọt. Vẻ đẹp Huế chẳng nơi nào có được, nét dịu dàng pha lẫn trầm tư”. Chính vẻ đẹp thơ mộng đó của Huế đã khơi nguồn xúc cảm cho biết bao thi sĩ viết nên những bài thơ hay, một trong những bài thơ đó là “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử. Bài thơ được làm trong khoảnh khắc thăng hoa tình yêu cuộc sống hòa với nỗi đau thương, trong trái tim thi sĩ đang rực cháy hai ngọn lửa tình, đó là tình yêu quê hương non sông và tình yêu lứa đôi, từ đó đã cho ta một “Đây thôn Vĩ Dạ” mỹ lệ, bất tử làm rung động lòng người.
Bài thơ có liên quan tới mối tình đơn phương của Hàn Mặc Tử với người con gái thôn Vĩ tên là Hoàng Thị Kim Cúc. Lúc Hoàng Cúc biết tin Hàn Mặc Tử bị mắc bệnh hiểm nghèo, cô đã gửi một tấm bưu ảnh có hình một cô gái chèo đò, bên trên là cành trúc mảnh mai thanh nhã, phía xa là ánh hoàng hôn. Lúc thu được tấm bưu thiếp những kỉ niệm xưa ùa về, thi sĩ đã vô cùng xúc động và viết nên bài thơ này.
Về kết cấu của bài thơ, bài thơ ko liên tục về thời kì, ko duy nhất về ko gian, các câu thơ liên kết với nhau theo mạch tâm trạng của tác giả. Cả bài thơ gồm ba khổ thơ, khổ thơ 1 là tâm trạng khát khao say đắm của tác giả trước cảnh đẹp của thôn Vĩ, khổ thơ thứ hai là sự phấp phỏng hoài vọng trước cảnh sông nước đêm trăng. Khổ thơ cuối cùng là nỗi tơ tưởng hoài nghi về tình người thôn Vĩ.
Trước hết là sự hoài niệm về cảnh vườn tược thôn Vĩ ở khổ thơ thứ nhất:
“Sao anh ko về chơi thôn Vĩ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn người nào mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền”
Câu thơ đầu là một câu hỏi mang nhiều sắc thái vừa hỏi han mời mọc vừa như một lời trách cứ nhẹ nhõm. Chủ thể của câu hỏi là cô gái và cũng có thể là chính tác giả, tác giả tự hỏi tự trách tự ước ao thầm kín được trở về Vĩ Dạ nhưng trong điều kiện thực tiễn thì ko thể được. Tác giả dùng từ “chơi” chứ ko dùng từ “thăm” bởi vì về thăm có tính chất xã giao, khách sáo còn về chơi thì trình bày sự thân thiện thân tình. Hàn Mặc Tử đã mở đầu bài thơ một cách rất tự nhiên cho thấy mối quan hệ giữa cảnh và người thôn Vĩ. Ba câu thơ sau là hoài niệm về cảnh vườn tược thôn Vĩ. Cảnh thôn Vĩ vừa mang nét chung vừa mang nét riêng của Vĩ Dạ, đó là cảnh hàng cau trong nắng sớm, nắng hàng cau là thứ nắng tinh khôi trình bày đúng thần thái của Vĩ Dạ, điệp từ “nắng” hai lần trình bày bước đi của nắng, đồng thời trình bày được tính chất nắng nhiều của miền Trung, nắng có từ sáng sớm rồi dâng đầy dần theo những đốt cau. Vĩ Dạ còn có vẻ đẹp riêng ở những khu vườn mướt xanh như ngọc, trong thơ Hàn Mặc Tử, vườn là một mô típ ám ảnh (vườn trần, vườn tiên, vườn mộng mị…), nhưng đều chung một đặc điểm là chốn nước non thanh nhã. Vì thế vườn ở Vĩ Dạ dù đơn sơ dù đơn sơ nhưng vẫn toát lên vẻ tinh khôi, dù bình dị cũng toát lên vẻ tinh khiết quyền quý. Hình ảnh so sánh “xanh như ngọc” đây chính là màu xanh rạng rỡ nhưng ko chói lóa nhưng mà mát dịu, là màu xanh rất óng ánh và long lanh. Sự so sánh này là một liên tưởng rất xác thực gợi đúng thần thái của vườn thôn Vĩ trong nắng sớm trong khi vườn cây còn ướt sương đêm. Như Hoài Thanh đã nhận xét: “Thơ Hàn Mặc Tử có những câu thơ đẹp một cách lạ lung, đọc lên như rưới vào lòng một nguồn bóng láng”. Nhận xét đó rất đúng với câu thơ này.Câu thơ cuối: “Lá trúc che ngang mặt chữ điền là một câu thơ có nhiều cách hiểu, có thể “mặt chữ điền” là khuôn mặt của người thôn Vĩ trình bày vẻ đẹp phúc hậu và sự dịu dáng kín đáo của người Huế, khuôn mặt bị che khuất bởi lá trúc tạo nên sự hài hòa của cảnh và người. Nhưng khuôn mặt đó cũng có thể của chính tác giả, ông tưởng tượng mình trở về thôn Vĩ nhưng ko vào nhưng mà chỉ nép sau cành trúc để nhìn vào vẻ đẹp của khu vườn.
Ở khổ thơ thứ hai là cảnh sông nước đêm trăng:
“Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay
Thuyền người nào đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kíp tối nay”
Văn mẫu lớp 11 tập 2: Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ
Cảnh sông nước ở hai câu đầu gợi đặc điểm riêng của Huế: nhẹ nhõm, dịu dàng, hiện thực nhưng mà huyền ảo thơ mộng. Hình như tất cả đều xa dần, gió thổi, mây bay, dòng nước lững lờ trôi. Chữ “buồn thiu” nhân hóa dòng sông thành một sinh thể có hồn mang tâm trạng của Hàn Mặc Tử. Về cấu trúc câu thơ đầu, ngắt nhịp 4/3 chia đôi câu thơ thành hai vế, trong thực tiễn thì “gió thổi đường nào, mây bay đường đó” nhưng ở đây “gió theo lối gió, mây đường mây” trình bày sự hợp pháp về tâm trạng, con người có tự ti chia li nên nhìn đâu cũng thấy chia li. Mọi thứ đều chia phôi, chỉ có hoa bắp ko thể chuyển lưu nên bị bỏ rơi. Từ “lay” như một sự níu giữ vu vơ của kẻ bị chia phôi, bỏ rơi. Cảnh sông nước đêm trăng ở hai câu cuối mang một vẻ đẹp hiện thực nhưng mà huyền ảo. Ở đây ánh trăng tỏa đầy dòng sông tạo thành “sông trăng”, “sông trăng” là con sông chảy từ cõi thực về cõi mộng. Tâm trạng hoài vọng phấp phỏng của Hàn Mặc Tử trình bày ở chữ “kịp”, chỉ với một từ nhưng đã biến câu thơ thành một lời cầu khẩn đầy khắc khoải, dường như nếu thuyền ko chở trăng về kịp tối nay thì thi sĩ sẽ ra đi vĩnh viễn trong đau buồn và lẻ loi.
Khổ thơ cuối là hoài niệm về người thôn Vĩ với nỗi niềm hoài nghi:
“Mơ khách đường xa khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn ko ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Người nào biết tình người nào có đặm đà”
Ở đây nhịp độ của khổ thơ đã gấp gáp khẩn khoản hơn. Hình ảnh người thôn Vĩ xuất hiện với vẻ đẹp tinh khiết, trình bày qua sắc áo trắng ở mức độ tuyệt đối “trắng quá nhìn ko ra”, người thôn Vĩ xuất hiện trong hoài niệm vừa huyền ảo vừa hiện thực, vừa thân thiện vừa xa xôi. Hiện thực ở màu áo trắng nhưng huyền ảo ở mức độ trắng quá, thân thiện ở chỗ đã từng quen biết nhưng xa vời ở chỗ chỉ là “khách đường xa”. Trong khổ thơ này, tâm trạng của thi sĩ là vừa tơ tưởng vừa hoài nghi trình bày ở đại từ phiếm chỉ “ở đây” và “người nào biết tình người nào”. Câu thơ cuối cùng là một câu hỏi trình bày tâm trạng lẻ loi, trống vắng của một con người tha thiết yêu đời, yêu người.
“Đây thôn Vĩ Dạ” là một bức tranh tự nhiên đẹp, nhưng ở một cái nhìn sâu hơn thì bài thơ là tiếng lòng của Hàn Mặc Tử – một nghệ sĩ tài hoa đa tình, đa cảm. Chính những tình cảm da diết đó đó đã làm cho bài thơ sống mãi trong lòng người đọc hiện giờ và ngày mai.
4. Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu 4:
Bài thơ ” Đây thôn Vĩ Dạ” của thi sĩ Hàn Mặc Tử được gợi cảm hứng từ một tấm bưu thiếp nhưng bài thơ ko thuần tuý chỉ là lời vịnh cảnh, vịnh người nhưng mà đó là tiếng lòng đầy uẩn khúc của một tình yêu mãnh liệt nhưng vô vọng, một niềm khát khao sống, tha thiết, gắn bó với đời trong khi thi sĩ có nguy cơ phải sớm lìa xa cuộc đời.
Bài thơ mở đầu bằng bức tranh phong cảnh rạng đông nơi thôn Vĩ:
“Sao anh ko về chơi thôn Vĩ
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn người nào mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền”
Mở đầu bài thơ là một câu hỏi tu từ “Sao anh ko về chơi thôn Vĩ?”. Câu hỏi như một lời trách móc nhẹ nhõm, lời mời gọi tha thiết đối với thi sĩ. Câu thơ có thể hiểu theo hai cách, trước hết có thể hiểu đó là lới của cô gái thôn Vĩ hướng tới thi sĩ nhưng cũng có thể hiểu đó là lời thi sĩ tự trách mình, cũng là ước mơ thầm kín của người đi xa mong được trở về thăm chốn xưa. Trong câu thơ tác giả dùng tư “chơi” một cách thân tình khác hẳn từ “về thăm” mang tính chất xã giao, cách dùng từ đó thích hợp với một lời mời chân tình, thân thiện. Câu hỏi sẽ là duyên cơ để khơi dậy trong lòng thi sĩ biết abo kỉ niệm thâm thúy, hình ảnh xinh tươi về xứ Huế, về thôn Vĩ. Từ câu hỏi tác giả mở ra một cảnh thật đẹp, thật trong sáng về cảnh thôn quê. Hình ảnh của “nắng vườn cau” và những vườn xanh mướt nơi thôn Vĩ gợi lên sự tinh khôi, tinh khiết. Trong thơ của Hàn Mạc Tử thường mô tả nhiều nắng, ví như bài “Mùa xuân chín”: “Trong làn nắng ửng khói mơ tan… Dọc bờ sông trắng, nắng chang chang”. ở mỗi câu thơ tác giả lại có sự phát hiện riêng về sắc màu của nắng ở những thời khắc không giống nhau. Cái nhìn của tác giả chuyển dần xuống thấp hơn, quan sát cảnh vườn tươi đẹp xung quanh nhà tạo thành cấu trúc thẩm mĩ xinh xẻo nhưng mà Xuân Diệu từng ví như một bức tranh tứ tuyệt tuyệt đẹp. Từ “mướt quá” gợi vẻ đẹp xanh tươi, đầy sức sống của vườn cây thôn Vĩ, câu thơ như một lời cảm thán gợi sắc thái ngợi ca. Phép so sánh “xanh như ngọc” là một so sánh đẹp gợi hình ảnh những chiếc lá xanh mướt dưới nắng sớm, sạch sẽ, láng bóng. Qua những câu thơ ta còn nhìn thấy tình cảm của cả những người chăm sóc dành cho vườn cây. Phải là một người có tình yêu tha thiết với tự nhiên, với cuộc sống, có ân, có tình đặc trưng tha thiết đặm đà với thôn Vũ mới lưu giữ được những hình ảnh sống động và xinh tươi tới thế. Câu thơ cuối ” Lá trúc che ngang mặt chữ điền” có sự xuất hiện của con người làm cho cảnh vật thêm ấm áp, sinh động hơn. Sự xuất hiện đó cũng rất tế nhị, kín đáo, thích hợp với bản tính nhẹ nhõm của người xứ Huế. Nhấp nhoáng sau lá trúc là khuôn mặt chữ điền – khuôn mặt cương trực, phúc hậu, thẳng thắn. Tác giả ko mô tả cụ thể hình ảnh con người cụ thể nhưng mà chỉ ghi lại một cụ thể, một nét trong vẻ đẹp tâm hồn, tính cách thông qua khuôn mặt.
Tiếp sau bức tranh vườn tược, khổ thơ thứ hai của bài thơ mô tả bức tranh sông nước xứ Huế.
“Gió đi lối gió, mây đường mây
Mặt nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền người nào đậu bến sông trăng đó
Có chở trăng về kịp tối nay”‘
Hai câu thơ đầu, lúc quan sát cảnh vật tự nhiên, thi sĩ nhận thấy mọi sự vật đang chia phôi, xa cách “gió đi lối gió, mây đường mây”. Về mặt tự nhiên, hình ảnh có vẻ rất vô lý vì phong vân thường bay cùng hướng ko thể có sự ngược chiều. Nhưng nỗi đau trong tâm trạng của thi sĩ đã chi phối cách nhìn cảnh vật, bản thân thi sĩ đang bị tách rời cuộc sống nên ông nhìn sự vật trong cái nhìn đầy tự ti – mặc ảm chia phôi. Nỗi đau càng thâm thúy, càng cho ta thấy niềm khát khao sống của thi sĩ. Câu thơ được diễn tả theo logic tâm lý. Thi sĩ đã sử dụng thủ pháp nhân hóa để diễn tả được tình cảnh khác thường, ko chỉ trong mây và gió nhưng mà còn trong cả dòng nước sông Hương “dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay”. Câu thơ diễn tả nhịp độ êm đềm, thong dong của xứ Huế, phong vân nhè nhẹ, dòng nước chảy hững hờ, cỏ cây khẽ đung đưa. Tương tự từ sự chia phôi của mây gió đã làm nên nỗi buồn cho tâm trạng hay cũng chính là nỗi buồn của thi nhân. Cách ngắt nhịp 4/3, hình ảnh gắn với mỗi vế làm cho câu thơ như bị cắt đôi, cảnh vật cũng bị chia rẽ, chia phôi ngang trái.nếu ở hai câu thơ đầu hình ảnh còn mang tính chất thực thì sang hai câu thơ sau hình ảnh đã chuyển sang tính chất ảo.
Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ lớp 11
Hình ảnh “sông trăng” chính là dòng nước, dòng ánh sáng. Hình ảnh con thuyền có thể là thật nhưng hình ảnh sông trăng và thuyền chở trăng lại mang tính chất ảo, lúc này dòng sông ko còn là dòng nước nữa nhưng mà là trở thành dòng ánh sáng nhấp nhánh ánh trăng, tạo ra một ko gian nghệ thuật hư ảo, mênh mang. Chính vì thế, con thuyền cũng trở thành mộng tưởng, nó đậu trên sông trăng để chở trăng về một cõi mơ. Tương tự, thi sĩ đã phác họa ra một nét rất đẹp của sông Hương dưới ánh trăng, các hình ảnh được thi sĩ sử dung có tính chất bóng bẩy, gây chú ý cho người đọc, tạo nên một bầu ko khí hư hư, thực thực, nét thực, nét ảo chuyển hóa một cách mộng ảo. Đặt hình ảnh ánh trăng trong toàn cầu quan với các hình ảnh khác trong khổ thơ, thi sĩ có cảm giác mình đang bị quên mất ở bờ bến lãng quên, trong lẻ loi thi nhân chỉ biết bấu víu vào trăng. Trăng là bạn, là tri kỉ, tri kỉ của thi nhân hậu nghìn đời nay, là nguồn cảm hứng vô tận của nghệ thuật. Ngoài ra, trong lúc này, trăng là điểm tựa, là niềm xoa dịu duy nhất đối với thơ, vì thế thi sĩ đã đặt hi vọng vào con thuyền chở trăng có về “kịp” tối nay hay ko? Lời thơ chứa đựng bao thấp thỏm, lo lắng, khắc khoải, đợi chờ và cả một cảm giác lẻ loi. Chữ “kịp” ko phải là một chữ được dùng bóng bẩy ,à hoàn toàn bình dị nhưng chính nó lại hé mở cho người đọc cảm nhận về tâm thế sống của Hàn Mặc Tử : đó là một cảm nhận về hiện nay ngắn ngủi, sống chạy đua với thời kì, tranh thủ từng giờ, từng khắc.
Thi sĩ đã trực tiếp tâm sư với con người xứ Huế trong khổ thơ thứ ba:
“Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn ko ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Người nào biết tình người nào có đặm đà?”
Cảnh vật trong đoạn thơ hoàn toàn là cảnh ảo. Sương khói làm mờ nhân ảnh, cảnh vật được gợi ra mang nét đặc trưng của xứ Huế. Hình ảnh con người xuất hiện với “áo em trắng quá nhìn ko ra”, sử dụng từ cực tả. Câu thơ “Người nào biết tình người nào có đặm đà” có thể hiểu là lời cô gái hướng tới nhân vật trữ tình nhưng cũng có thể hiểu là lời nhân vật hỏi cô gái. Câu thơ tràn trề tự ti tự ti về tình người, sự hoài nghi về tình cảm của con người xứ Huế liệu có đậm đã hay ko. Trong câu thơ cáo người nào đại từ “người nào”, một đại từ chỉ tác giả, một đại từ chỉ cô gái hay chính là chỉ tình người trong nhân gian. Đọc bài thơ ta thấy ko phải Hàn Mạc Tử hoàn toàn ko tin vào sự đặm đà của tình người nhưng mà là ko dám tin. Câu thơ vẫn bao hàm một niềm hi vọng thâm thúy , nó mang sự hoài nghi của một người yêu đời, yêu cuộc sống thiết tha với người nhưng đầy tự ti.
Qua hệ thống các câu hỏi và hình ảnh, bài thơ đã trình bày diễn biến tâm trạng của nhân vật trữ tình, từ mong ước, đắm say tới hoài vọng, phấp phỏng cho tới tơ tưởng, hoài nghi của một tâm hồn yêu đời, khát khao cuộc sống.
5. Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, mẫu 5:
Đây thôn Vĩ Dạ trích trong tập có tựa đề là Thơ điên, sau đổi thành Đau thương, ra đời năm 1938. Từ những bài thơ Đường luật trước tiên, qua tập Gái quê, tới Đau thương, thơ Hàn Mặc Tử đã đi qua một bước dài.
Trong phong trào Thơ mới thời kỳ 1930 – 1945, có nhiều bài thơ hay về tự nhiên, non sông. Đây thôn Vĩ Dạ viết về cảnh đẹp xứ Huế thơ mộng và thanh lịch, đồng thời bộc lộ khát khao được gắn bó, hòa hợp với cảnh, với người của Hàn Mặc Tử.
Thôn Vĩ Dạ nằm ven thành Huế, ngay bên bờ sông Hương. Thôn này nổi tiếng bởi những vườn cây xanh tốt, hoa thơm trái ngọt bốn mùa và phong cảnh hữu tình cùng với những thiếu nữ duyên dáng, đoan trang dễ làm say đắm lòng người.
Bài thơ mở đầu bằng một lời trách: “Sao anh ko về chơi thôn Vĩ?”. Trách nhẹ nhõm, sơ sơ nhưng mà nghe rất đáng yêu. Trách nhưng mà ngụ ý mời mọc: anh hãy về thăm thôn Vĩ và thăm… em. Cách nói rất tinh tế, cô gái nhờ cái nắng hàng cau để gửi gắm ý mình. Anh về thôn Vĩ nhưng mà ngắm cảnh: Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên. Cái nắng mới lên buổi sớm mai – phơn phớt hồng trên tán lá cau xanh cao vút, từ xa đã đập vào mắt. Từ nét rất thực của cảnh vật đó, ta có thể nghĩ cây kia thay người kiễng chân lên thật cao để đón lấy cái trìu mến của người về thăm, thay em để được trước tiên đón lấy cái nhìn của anh. Hình ảnh này gợi nên một tình lưu luyến vơi đầy.
Câu 2, 3, 4 là xúc cảm của thi sĩ trước vẻ đẹp của vườn cây Vĩ Dạ. Vườn người nào mướt quá xanh như ngọc là lời trằm trồ ngạc nhiên trước cảnh đẹp lộng lẫy: màu xanh mỡ màng, non tươi của lá, màu vàng tinh khiết của nắng sớm lọc qua vòm lá tạo nên màu xanh như ngọc bích. Tất cả đều rộn rực, tưng bừng sức sống. Tưởng như nghe tiếng nhựa chuyển lên cành, lên lá. Tâm hồn con người trước cảnh đó cũng một điệu tươi vui.
Vườn người nào có thể là vườn của cô gái. Cây đã đẹp, người càng đẹp hơn: Lá trúc che ngang mặt chữ điền. Con người nhấp nhoáng ẩn hiện sau khóm trúc. Đường nét thanh mảnh củalá trúc làm tôn thêm vẻ đẹp đầy đặn, phúc hậu của gương mặt chữ điền. Câu thơ nêu bật nét e ấp, dịu dàng cựu truyền của cô gái Huế.
Bài văn Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ tuyển chọn
ý nghĩa của khổ thơ này là vậy. Kẻ ở thôn Vĩ thì trách khéo bằng lời mời mọc và giới thiệu nét đẹp dân dã quê mình. Người về thăm thì khen ngợi, say mê cảnh đẹp và người đẹp. Cảnh đẹp màu, người đẹp nết. Tất cả hài hoà thành một bức tranh quê hương tươi mát, tràn đầy sinh lực và có sức quyến rũ lạ lùng. Trên cái nền phong cảnh đầy hương sắc đó, có một cuộc hội ngộ tuy ko nói ra nhưng mà thú vui thấm vào cảnh vật, nghe như có tiếng thì thầm mơ hồ, hư ảo của tình yêu.
Phút vui ko dài. Nhưng ko một tiếp chuyển nào, cái buồn tiếp theo ngay:
Gió theo lối gió, mây đường mây
Dòng nước buồn thiu hoa bắp lay.
Hoa bắp trổ cờ, lay lay trong gió nhẹ. Dòng nước sông Hương như ko muốn trôi, lặng lẽ, im lìm. Phong vân trên tầng ko cũng mỗi thứ mỗi đường, gió ở cây lá còn mây ở tận trên trời. Cảnh thật chứ? Đúng. Trên kia thật nhưng mà đây cũng thật. Tươi tỉnh, ủ ê đều Huế cả. Vườn tươi sáng mai, sông ủ buổi chiều. Cái buồn phơn phớt, nhè nhẹ, thấm tận vào đáy lòng, cái nét trầm tư ko nơi nào có được, đó là đặc trưng của Huế. Nhớ Quê mẹ, Tố Hữu nhớ cái ko khí vô hình nhưng mà rất thấm đó: Mây núi hiu hiu chiều lặng lặng… Đây cógió thổi, mây bay, có hoa bắp lay nhưng mà nghe vắng lặng tới nao người.
Nỗi buồn đó trong cảnh có liên quan gì tới người ko? Kẻ mời, người về, hai đằng lặng lẽ nhưng mà nên cảnh tươi vui. Nhưng cách trở nằm sâu trong sự thực phong vân chia đường. Gió thổi mây bay thường là một chiều, đây lại đứt gãy: Gió theo lối gió, mây đường mây. Lại cách trở quyết liệt, gió đóng khung trong gió (hai chữ gió đóng hai đầu); mây cuộn trong mây (hai chữ mây cũng khép kín vòng lại). Số kiếp của cô gái và chàng trai này là vậy. Cho nên dòng nước cũng như buồn theo và hoa bắp cũng vật vờ lay động như lảo đảo kế bên dòng nước im lìm.
Buồn tới thế ư? Có chút hi vọng nào chăng? Tới lúc chàng trai hỏi: Thuyền người nào đậu bến sông trăng đó – Có chở trăng về kịp tối nay? thì câu thơ sáng hẳn lên. Từ ngày tới đêm và đêm trăng là một bước nhảy vọt ko báo trước. Tối nay lại là một sự đột ngột khác.
Thuyền đậu, thuyền đi trên sông Hương đêm trăng là chuyện tầm thường. chở cả tình cũng tưởng tượng được. Nhưng sông trăng thì chỉ có trong hồn thơ của Hàn Mặc Tử. Nếu có một cuộc hèn hò tối nay cần trăng cần thuyền thì thuyền về kịp cuộc hứa sẽ vui, có rượu có trăng, có những người yêu nhau thì đẹp biết bao! Bù lại cảnh tượng ở hai câu trên là cách trở, buồn não trong lặng lẽ, đây là hi vọng của cuộc gặp mặt hoà hợp mát lành. Hi vọng mỏng manh bởi vì nó được đặt thành một nghi vấn, dù đã được chốt lại một cách xác định rõ ràng: kịp tối nay?.
Buồn não đã liên quan tới hai người thì hi vọng này có dính dấp gì tới ko? Thuyền ailà thuần tuý phiếm chỉ hay là một chiếc thuyền xác định: thuyền em? Thuyền em đang đậu ở bến sông đầy trăng như đời em đang đầy xuân tươi, em có chở trăng về, chở tươi vui về bến anh cho anh được chút vui mát lành một tối là tối nay? Nỗi ước mong thầm lặng nhưng mà tha thiết tới mức từ xa xôi trong thời kì vội hiện ngay vào hiện nay: tối nay. Tha thiết nhưng mà mỏng manh. Càng mỏng manh càng tha thiết.
Bốn câu trước khổ này là vậy. Phong vân chia đường. Bạn tình rẽ đôi. Buồn tới cả dòng sông, ngọn bắp. Buồn quá! Thuyền người nào đó hay thuyền em nhưng mà sáng đầy trăng? Chở trăng về kịp tối nay để ta gặp nhau. Nhưng đó chỉ là ước mong, sáng lòng nhưng mà mờ ảo, mung lung.
Mơ khách đường xa, khách đường xa,
áo em trắng quá nhìn ko ra.
ở đây sương khói mờ nhân ảnh,
Người nào biết tình người nào có đặm đà!
Hình ảnh cô gái Huế hết sức thân thiết nhưng cũng xa vời. Xa vời về thời kì, ko gian và thi sĩ linh cảm thấy mối tình giữa mình và cô gái đó cũng thành hư ảo. Bởi đã hứa hứa gắn bó gì đâu? Em là thiên thần ở cõi nào, còn anh trời đày thể xác dưới trần gian. Câu thơ trên đương còn là mơ, câu này đã bay vào ảo giác, một bước nhảy vọt rất Hàn Mặc Tử, khó tìm thấy ở những bài thơ tình khác…
Lời thơ ở hai câu này sao nhưng mà nghe như có gì đứt đoạn, tắc nghẹn, hụt hẫng, chới với, mất thăng bằng. Bẽ bàng, tội nghiệp biết bao cho lòng chàng trai!
Đâu còn nắng hàng cau, vườn mướt quá, đâu còn xanh như ngọc, mặt chữ điền! Cũng chẳng còn phong vân lặng lẽ, dòng nước buồn, hoa bắp lay, sông trăng và con thuyền chở trăng về… Chỉ còn sương khói che khuất núi người: ở đây sương khói mờ nhân ảnh. Em cũng mờ nhưng mà anh cũng mờ tan, trong khói sương lạnh lẽo. Còn lại may có chữtình, như: Người nào biết tình người nào có đặm đà? Người nào trước là người nào? Người nào sau là người nào? Sau những gió lối gió, mây đường mây, có chở trăng về, mơ khách đường xa, nhìn ko rathì người nào trước phải là cô gái, còn người nào sau là chàng trai.
ở khổ thơ cuối, tác giả trả lời cho câu trách móc ở đầu bài thơ: Sao anh ko về? Có về đấy chứ. Về bằng tưởng tượng, bằng hồi ức, lặng lẽ nhưng mà nhìn, nhưng mà say, nhưng mà buồn, nhưng mà trông mong, hi vọng, rồi thất vọng, bẽ bàng. Chỉ còn vững chắc một điều, đó là tâm tình đậm đàmãi mãi của anh. Câu thơ hoàn thành lửng lơ. Và như thế là phải xét lại hai chữ người nào, và xét lạitình. Đảo trái lại, chữ người nào trước là anh, chữ người nào sau là em. Về phía anh, anh tự biết tình vẫn đặm đà, nhưng em có biết cho ko?
Dù hiểu cách nào đi nữa, câu thơ vẫn có nét buồn buồn: sương khói mờ nhân ảnh đã là mù mịt mung lung, khuất lấp mất dạng, chữ có đặm đà lại gieo thêm một nỗi lửng lơ, ngờ vực nên càng buồn.
Khổ thơ thứ ba này tiếp nối đi sâu vào bên trong mối tình, từ cái cách ngăn mây gió chia đường tới sự đứt gãy. Từ cảnh tự nhiên như reo vui, tràn đầy sức sống ở khổ thơ một đi dần tới sự xóa nhoà tất cả vào mơ, vào sương khói ở khổ ba. Một mối tình hết sức thiết tha đang để nó mất hút vào mung lung, mờ mịt, chỉ còn lại dư vị đặm đà trong lòng người và cả lòng mình.
Bài thơ mở màn bằng điệu vui, nếu ko cũng điệu tươi, nhưng kết thúc lại phơn phớt buồn như vừa lỡ một cuộc hò hẹn. Cái buồn mới tới thế. Nó đang ở trong miếng đất của lãng mạn. Bài này và một số bài khác vốn đứng riêng và mang một ánh sáng riêng trong tập Đau thương.
Có phải bài thơ chỉ giới hạn ở một nỗi đau cụ thể là mối tình lỡ làng với một người con gái Huế? Nếu vậy, số mệnh nó ko dài tới tận nay. Cũng ko phải nó nói giùm niềm đau của nghìn vạn chàng trai xui xẻo trong trường tình. Gốc rễ sâu của nỗi bẽ bàng trong bài thơ vượt ra khỏi phạm vi một vài trai gái, nhưng mà nói lên tâm trạng chưa kịp vui đã thấy buồn, mới vừa sớm mai nhưng mà đã vội chiều tà, bao ước mơ tốt đẹp tất thảy đều tuột khỏi tay mình. Tâm trạng của thế hệ thanh niên 1930 – 1945 rất hào hứng, tự khẳng định mình nhưng những cách ngăn của xã hội luôn có mặt để phủ định, lúc tiếng vọng của Cách mệnh đối với họ vẫn còn xa.
———————–HẾT—————————
Ngoài ra, Soạn bài Đây thôn Vĩ Dạ là một bài học quan trọng trong chương trình Ngữ Văn 11 nhưng mà các em cần phải đặc trưng lưu tâm.
Kế bên nội dung đã học, các em có thể sẵn sàng và tìm hiểu nội dung phần Phân tích bài thơ Đất Nước thông qua cụ thể Phân tích bài thơ Đất Nước để nắm trước những tri thức trong chương trình sắp tới.
https://thuthuat.taimienphi.vn/binh-giang-bai-tho-day-thon-vi-da-40955n
Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học
Bạn thấy bài viết Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Bình giảng bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ bên dưới để tmdl.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường Trung Cấp Nghề Thương Mại Du Lịch Thanh Hoá
#Bình #giảng #bài #thơ #Đây #thôn #Vĩ #Dạ
