Bài Bình giảng bài thơ Tràng giang sẽ cùng các em tìm hiểu và bình giảng cụ thể về những nét rực rỡ về nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tràng giang, qua đó các em ko chỉ thấy được trị giá của bài thơ nhưng mà còn cảm thu được tâm hồn nhạy cảm và tài năng nghệ thuật lạ mắt của Huy Cận được trình bày qua bài thơ.
Đề bài: Anh/chị hãy Bình giảng bài thơ Tràng giang của Huy Cận để làm nổi trội những nét rực rỡ về nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
Mục Lục bài viết:
I. Dàn ý cụ thể
II. Bài văn mẫu
Bình giảng bài thơ Tràng giang
Mẹo Phương pháp phân tích bài thơ, đoạn thơ đạt điểm cao
I. Dàn ý Bình giảng bài thơ Tràng giang của Huy Cận
1. Mở bài
Giới thiệu ngắn gọn về Huy Cận và bài thơ Tràng giang.
2. Thân bài
– Thời kì sáng tác: năm 1940
– Nội dung chủ đạo: Nỗi buồn, những trằn trọc suy tư về thân phận nhỏ nhỏ, vô định của con người giữa đất trời rộng lớn.
– Bài thơ mở ra ko gian rộng, dài của trời và sông –> Nổi trội sự cô quạnh, bâng khuâng của con người.
– Hình ảnh tự nhiên: Sông nước, mây trời:
+ “Tràng giang” là con sông dài, con sông vô tận với những gợn sóng lăn tăn.
+ Nhịp thơ 4/3 mang âm hưởng chậm rãi, quạnh quẽ với từ láy “điệp điệp” tả nỗi buồn.
+ Ko gian sông nước rộng lớn nhưng vắng vẻ, quạnh quẽ thấm đượm nỗi buồn.
– Nỗi buồn của con người:
+ “Con thuyền xuôi mái nước song song”, trong cái ko gian cao vời vợi của trời mây, cái triền miên của những con sóng, thuyền trở thành đơn độc tới lạ lùng.
+ Dòng sông ko thuần tuý chỉ mang dòng nước, nhưng mà còn mang có nỗi u buồn của nhân vật trữ tình.
–> Lấy nỗi sầu làm ý thức chủ đạo, Huy Cận luôn mượn tự nhiên, nói tự nhiên sầu hay là nói ra chính cái sầu trong tâm tưởng.
+ Hình ảnh “một cành củi khô” gợi ra sự nhỏ nhỏ, vô định giữa dòng đời của con người.
+ Nỗi buồn lên tới “chót vót” rồi lại tràn trề ra cả “sông dài trời rộng”.
+ Hình ảnh bèo trôi dạt chính là thân phận của thi sĩ trong xã hội đương thời, số phận của một trí thức.+ Nỗi nhớ quê hương tha thiết của một người con xa xứ mang tâm hồn nhạy cảm
3. Kết bài
Kết luận chung
II. Bài văn mẫu Bình giảng bài thơ Tràng giang
Huy Cận – một tiếng thơ man mác nỗi sầu, một tâm hồn hoang hoải, nhạy cảm với từng lay động tinh tế của tự nhiên. Nhắc tới Huy Cận là nhắc tới thời kì Thơ mới trước năm 1945, lúc cái tôi của mỗi cá thể được coi là những vật thể tinh tú nhất, thơ ông luôn tiện hiện ý thức và điểm nhìn tư nhân lạ mắt khó hòa lẫn. Trong “Tràng giang”, từng câu chữ đều được Huy Cận phủ lên nỗi buồn da diết, mênh mông bể sở. Cái nỗi buồn khó nắm bắt, khó định hình của một tâm hồn dễ rung động trước cảnh vật, của trái tim khát khao được mến thương, được hòa quyện.
Trước Cách mệnh tháng 8 năm 1945, Thơ mới được coi như “tập sách gối đầu giường” của các nam thiếu nữ tú đương thời, viết về tình yêu, về nỗi băn khoăn, trắc trở trong tình cảm lứa đôi. Chính vì thế, ý thức chủ đạo trong những bài thơ của thời kì này là nỗi buồn, sự cô tịch, quạnh hiu. Nhóm bút “Tự lực văn đoàn” bao gồm những cây bút lão luyện như Huy Cận, Xuân Diệu, Chế Lan Viên,… đã tạo nên một thời kì thơ ca lãng mạn, tự tình. “Tràng giang” là một lời tự thuật về cái khắc khoải, đau buồn của một cái tôi nhỏ nhoi giữa mênh mông trời đất. Con người cảm thấy nhỏ nhỏ, cô độc giữa ko gian vô tận. Ra đời năm 1940 trong tập “Lửa thiêng”, tác phẩm được coi là tác phẩm đưa Huy Cận lên bậc lão làng trong phong trào Thơ mới. Lấy điểm nhìn từ bờ Nam bến sông Hồng, giữa sông nước vô tận, lòng người gợi lên một nỗi u hoài cho thân phận nhỏ nhỏ, vô định giữa đất trời khắp cùng.
Mở đầu bài thơ là lời tựa:
Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài
Gợi ra một ko gian “rộng”, “dài” của trời và sông, tác giả muốn nhấn mạnh sự cô quạnh của chủ thể con người, “bâng khuâng” giữa đất trời rộng lớn. Trời tuy rộng nhưng lại buồn thương, mênh mang, sông tuy dài nhưng lại quạnh hiu tới thê lương. Phải chăng, thời kì lúc đó đang là buổi xế tà với ráng lam chiều hoang hoải, con người một thân một mình bâng khuâng giữa ko gian rộng mở của cả trời và đất. Nỗi niềm thi sĩ trôi cùng dòng nước lặng lờ dưới sông, cùng đám mây dùng dắng trên khoảng ko vời vợi.
Mang nỗi buồn đó vào trong từng nhịp thở, mở đầu bài thơ là những nét chấm phá mộc mạc về tự nhiên:
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
“Tràng giang” là con sông dài, con sông vô tận với những gợn sóng lăn tăn. Nhịp thơ 4/3 mang âm hưởng chậm rãi, quạnh quẽ với từ láy “điệp điệp” tả nỗi buồn. Từng đợt sóng trên mặt nước làm nên một câu thơ động. Con sông như trải rộng ra theo tầm nhìn của tác giả. Câu thơ ko hề tĩnh, sự lay động của tự nhiên được tác giả bắt trọn vào câu chữ. Người xưa có câu: “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”, con sông ko thuần tuý chỉ mang dòng nước, nhưng mà còn mang có nỗi u buồn của nhân vật trữ tình. Con sông rộng dài hay nỗi buồn ngày càng rộng thêm ra. “Con thuyền xuôi mái nước song song”, trong cái ko gian cao vời vợi của trời mây, cái triền miên của những con sóng, thuyền trở thành đơn độc tới lạ lùng. Thuyền xuôi theo dòng nước, thuyền vô định để mặc sóng xô đi. Ko chỉ là “tràng giang”, con sông dài, nhưng mà còn là “song song”, những luồng nước nối đuôi nhau xa mãi tận chân trời. Hai từ láy “điệp điệp” và “song song” tạo âm hưởng vang vọng như âm thanh dội lại giữa núi rừng, khiến câu thơ dài hơn, trầm hơn, dội vào lòng người đọc một nỗi buồn tha thiết.
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng.
Lấy nỗi sầu làm ý thức chủ đạo, Huy Cận luôn mượn tự nhiên, nói tự nhiên sầu hay là nói ra chính cái sầu trong tâm tưởng. “Thuyền về nước lại sầu trăm ngả”, bóng thuyền chỉ mới vừa xuất hiện đã lại mất tích, nước “sầu”, nước buồn thương nhớ thuyền hay chính tác giả buồn sầu. Thuyền đi rồi, nỗi “sầu trăm ngả” có phần mơ hồ, vô cớ. Thuyền nào đi mãi rồi chẳng tới bờ, nhưng nước vẫn mang nỗi nhớ nhung, buồn bực. Trên mặt nước lặng lờ đó, hình ảnh “củi một cành khô” trôi vô định, “lạc mấy dòng” giữa luồng nước mênh mang. Hình ảnh động, giải pháp đảo ngữ “một cành củi khô” thành “củi một cành khô” gợi sự cô tịch tới tang thương. Sóng cứ lăn tăn, nước cứ hững hờ, chỉ có một cành củi nhỏ nhỏ, khô khốc lạc trôi theo dòng nước, như tiếng lòng kẻ say tình cứ cô độc, man mác trôi. Cả bốn câu thơ đều có những hình ảnh, cụ thể tả sự vận động của nước, của trời, nhưng những âm thanh đó chẳng đủ để khỏa lấp nỗi chơi vơi trong lòng. Kết cuộc lại vẫn là sự lạc lõng, độc thân, hoang hoải trôi theo con nước tới nơi vô định.
Tràng giang là một bức tranh mô tả đa chiều về cảnh sắc tự nhiên của vùng ven sông trong một buổi chiều tà hiu quạnh. Mở đầu với tầm nhìn ngút mắt của sông, của trời, Huy Cận mở đầu những nét chấm phá về cây cối, cảnh vật bên bờ sông:
Lơ thơ cồn nhỏ gió quạnh quẽ,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.
Nắng xuống trời lên sâu chót vót,
Sông dài trời rộng bến cô liêu.
Liên tục những từ láy “lơ thơ”, “quạnh quẽ” để tả những cồn cát nhỏ tản mạn bên sông. Những từ ngữ được tác giả lựa chọn rất khôn khéo và đắt giá, đặng làm nổi trội cái trống vắng, ít ỏi và thưa thớt của cảnh vật. Những cồn cát đã nhỏ nhỏ lại còn “lơ thơ”, từng cơn gió “quạnh quẽ” mang cảm giác cô liêu, đáng thương. Dưới tầm nhìn của một tâm hồn thi sĩ, vạn vật đều trở thành tịch liêu giữa trời rộng sông dài. Tả cảnh ven sông, tác giả ko hề nhắc tới những bãi đất phù sa phì nhiêu, cũng chẳng có bóng người sinh sống. Trong cái nhìn của ông chỉ có những cồn cát, những cơn gió thinh ko, một cành củi khô lạc dòng,… Cảnh vật đan xen với nhau, hòa trong nỗi buồn của thi sĩ. Thảng hoặc, âm thanh “tiếng làng xa vãn chợ chiều” xuất hiện. Từ “đâu” gợi sự như có như ko, vô hướng mập mờ. Thanh sắc cuộc sống mờ nhạt, xa xăm. Tưởng như cảnh vật đã đủ sầu, đủ thảm, thì ngay cả cuộc sống sinh hoạt của con người nơi đây cũng chẳng phải hoạt náo, rộn ràng. Trong bức tranh ráng lam chiều bên triền sông Hồng phì nhiêu,, thời khắc lẽ ra là giờ khói cơm với những làn khói đụn lên từng hồi thì ở nơi đây, thời kì và cảnh vật chỉ rặt một nỗi buồn. Buồn của lòng người đượm vào tự nhiên, buồn của đọt nắng sắp tắt. Từ thị giác “cồn nhỏ” trơ trọi, cây cối “quạnh quẽ”, tới cả âm thanh cũng lúc vô lúc hữu, tiếng tan chợ gợi sự tan rã, kết thúc cho một ngày dài lê thê.
Nỗi buồn được đẩu tới cao trào với hai câu thơ:
Nắng xuống trời lên sâu chót vót,
Sông dài trời rộng bến cô liêu.
“Nắng xuống”, nắng tắt hẳn, thay thế cho những sự đương đầu yếu ớt của mặt trời là màn trời kĩu kịt, nặng nề. Nỗi buồn lên tới “chót vót” rồi lại tràn trề ra cả “sông dài trời rộng”. Sự vô hạn được nới rộng cả về chiều dài, bề ngang. “Nắng xuống trời lên”, động từ đối lập “lên” và “xuống” mang lại chuyển động, ko gian như đước kéo giãn. Tác giả ko dùng “cao chót vót” như thường lệ, nhưng mà lại là “sâu chót vót”. Điểm nhìn của thi sĩ ko chỉ ngừng lại ở độ sâu, độ cao, nhưng mà còn là cái nhìn tun hút vào bầu trời để tìm thấy đáy giữa màn trời đang từng bước xâm chiếm ko gian. Hình như ánh mắt của chủ thể trữ tình đi tới đâu, bầu trời sẽ rộng hơn, sâu hơn tới đó. Chính vì vậy nhưng mà cảm “cô liêu” lẻ bóng mới ngày càng trở thành sâu đậm. Giữa sông dai, trời rộng, chỉ có bến là lưng chừng ở giữa, quạnh hiu ko một bóng người. Tâm hồn rung cảm của thi sĩ cũng cảm thấy chơi vơi, buồn bực bởi sự vắng vẻ của bờ bến. Hình ảnh bến đò trước giờ vẫn là biểu tượng của kẻ đi người ở, của sự xa lìa chia cắt. Đứng giữa màu trời chiều này, sự thê lương lại càng được tô đậm thêm rõ nét.
Hướng tầm mắt ra xa xuôi dọc theo con sông dài, những gì thu được vẫn chỉ là sự thưa thớt của tạo hóa:
Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng,
Mênh mông ko một chuyến đò ngang
Ko cầu gợi chút niềm thân tình,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Từng hình ảnh xuất hiện theo trình tự quan sát, nhìn từ điểm gần trước mắt cho tới tầm nhìn xa bao quát cả dòng sông. Những cụm bèo “hàng nối hàng” gợi sự chen chúc, nhưng lại “dạt về đâu”, trôi vô định, mất phương hướng. Từ “dạt” cũng bộc bạch sự lênh đênh, chìm nổi. Ngay cả những phương tiện để vận chuyển trên con sông dài thường nhật nay cũng chẳng phải xuất hiện. “Ko một chuyến đò ngang”, “ko cầu”, ko có sự kết nối nào với toàn cầu từ vựng trí của tác giả. Cuộc sống dường riêng biệt, tách lìa hoàn toàn nơi thi sĩ đang đứng. Phải chăng, hình ảnh bèo trôi dạt chính là thân phận của thi sĩ trong xã hội đương thời, số phận của một trí thức yêu tự nhiên, yêu cái đẹp nhưng không thể xác định được bản thân muốn gì, cần gì. Giữa mênh mông bể sở, ko cầu, ko thuyền, hay chẳng có sự giao lưu nào với nhân loại. Sông nước dài rộng, “bờ xanh tiếp bãi vàng” lại càng làm ko gian dài dằng dặc, tun hút. Người đọc tưởng tượng về hai luồng suy nghĩ trong thâm tâm tác giả, rằng Huy Cận khát khao một sự liên lạc với con người, khát khao một chuyến đò, một cây cầu để được giao tiếp, được tìm kiếm tri kỉ, hay chính ông đã từ bó cái náo nhiệt ngoài xã hội kia để về với nơi cồn cát đồng ko mông quạnh này, nhìn chuyến đò dần dần mất tích nhưng mà tiếc nuối, níu kéo. Tất cả đã tạo nên một âm hưởng buồn thương, quạnh quẽ, bao trùm lên cả sự vật.
Viết theo trình tự quan sát sự vật, sau trời, nước, sau những bãi bồi, thi sĩ đặt hồn vào những sự vật đang vận chuyển trên tầm trời cao:
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ, bóng chiều sa.
Hình ảnh lớp lớp mây cao bảng lảng trôi trên bầu trời, từ láy “lớp lớp” hô ứng với “điệp điệp” tạo cảm giác chồng chất. Thời kì đã ngả từ xế trưa sang chiều, rồi cuối cùng là “bóng chiều sa” theo cánh chim vội vã tìm nơi trú ẩn. Hoạt động của một ngày thường nhật đang chạy đua với thời kì. “Núi bạc” là núi bạc vì sương khói, vì những đám mây trung thấp xuống che phủ đỉnh núi cao. Như một bức tranh thủy mặc, có mây, có núi, có sông nước, điểm xuyết vài cánh chim nhỏ lập cập trốn màn đêm, bao phủ là sự độc thân, u ám. Một từ rất đắt trong câu thơ tả cảnh, “đùn núi bạc”, từ “đùn” trình bày sự vận động với vận tốc nhanh chóng. Từng đợt mây bay nhanh, những đám mây khổng lồ xếp chồng, đùn đẩy nhau tạo nên một bức màn bạc mờ ảo. Trước cảnh tự nhiên cô tịch đó, lòng người thi sĩ ko khỏi thốt lên một tiếng đời:
Lòng quê dợn dợn vời con nước
Ko khói hoàng hôn cũng nhớ nhà.
dòng sông triền miên với những con sóng chạy đua, chạy đua tới cùng trời cuối đất để rồi lắng tai trông thấy một tiếng sóng khác lạ, tiếng sóng của làng quê. Thả hồn mình vào tự nhiên, để cho tâm hồn được dạo chơi với vũ trụ, cuối cùng, Huy Cận cũng gom lòng mình lại, quay trở về với thực tại trong thời khắc giao thoa giữa ngày đêm. Dòng sông dài, “tràng giang” của đất trời hay chính là tràng giang của lòng người, tiếng thôn quê mộc mạc giản đơn rốt cuộc cũng là cái để người ta mơ, người ta nhớ lúc một mình một thân phận nhỏ nhỏ. Dòng sông giống như biểu tượng của sự trường tồn và vĩnh cửu, là chất điểm đạm, hiền hòa hàng nghìn năm vẫn thế. Tổ hợp từ láy từ “điệp điệp”, “song song”, “lớp lớp” và cuối cùng là “dợn dợn” gợi sự triền miên, dòng sông vẫn chảy như thế, con nước vẫn một đi ko bao giờ trở lại, chỉ còn thi sĩ ở đây, lòng khôn nguôi nỗi khắc khoải thương nhớ quê nhà. “Khói hoàng hôn” chính là khói bếp, là bữa cơm của bà, của mẹ, là những tháng ngày tuổi thơ rong chơi vơ vẩn, chỉ mong tới giờ chiều về ngun ngút khói bếp, lấm lem nhọ nồi. Tâm trạng của một người con xa quê hiện rõ mồn một trong tâm lí tác giả, buổi chiều, cái dớp chiều tàn buồn bực khiến tâm hồn đó ko tránh khỏi nhớ nhung. Giống như lời tâm tình trữ tình, sự vương vấn, tình cảm da diết cho quê hương được Huy Cận gửi gắm vào tác phẩm. Thì ra, từ đầu tới giờ, nỗi buồn bao trùm vạn vật đó tựu chung lại chính là nỗi nhớ quê hương của một người con xa xứ mang tâm hồn nhạy cảm, để rồi trong một buổi chiều tà đứng bên bờ sông Hồng, nỗi nhớ quê hương lại nồng nàn trong lòng.
Với hồn thơ trữ tình lãng mạn cùng cái tôi nhạy cảm, tinh khiết, Huy Cận đã tạo nên một tác phẩm nghệ thuật, trong thơ có họa, trong thơ có tình. Mượn cảnh hoàng hôn bên bờ sông với đất trời mênh mang, tác giả gửi vào đó những rung động của một kẻ si tình. Tình yêu tự nhiên, yêu quê hương cùng cái tôi nổi trội, ngòi bút lạ mắt với khả năng sử dụng ngôn từ rực rỡ, xúc tích nhưng mà bao hàm, Tràng Giang đã đưa Huy Cận lên vị trí lão làng trong nền văn học Việt nói chung và thời kì Thơ mới nói riêng.
Theo đúng ý thức sâu khổ, buồn thương, bài thơ mang tới cho độc giả một cảm giác thê lương, cô quạnh tới nao lòng. Tràng Giang là lời tâm tình, thổ lộ của một người con tha phương xa quê, trước cảnh đẹp động lòng của tự nhiên xế chiều nhưng mà tức cảnh sinh tình, xuất khẩu thành thơ. Giữa cái mênh mông, rộng lớn tột cùng của tự nhiên là một trái tim khát khao được cảm, được mến thương, một cái tôi cô tịch, nhạy cảm, mỏng manh.
————————-HẾT————————–
https://thuthuat.taimienphi.vn/binh-giang-bai-tho-trang-giang-42223n
Bài văn mẫu Bình giảng bài thơ Tràng giang trên đây đã cùng các em tìm hiểu, khám phá những nét rực rỡ về nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tràng giang. Để củng cố thêm tri thức về bài học, các em có thể tham khảo thêm: Bình giảng khổ thơ thứ hai bài Tràng giang, Bình giảng khổ thơ sau trong bài thơ Tràng giang: “Lơ thơ cồn nhỏ… trời rộng, bến cô liêu.”, Bình giảng khổ thơ kết thúc bài Tràng giang: “Lớp lớp mây cao… hoàng hôn cũng nhớ nhà.”, Bình giảng bốn cấu kết trong bài thơ Tràng giang.
Xem thêm nhiều bài viết hay về Hỏi Đáp Văn Học
Bạn thấy bài viết Bình giảng bài thơ Tràng giang có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Bình giảng bài thơ Tràng giang bên dưới để tmdl.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website Trường Trung Cấp Nghề Thương Mại Du Lịch Thanh Hoá
#Bình #giảng #bài #thơ #Tràng #giang
