Tuyển tập 900 bài văn mẫu 12 hay nhất với các chủ đề nhiều chủng loại như phân tích, cảm nhận, nghị luận. Cùng tham khảo bài Bình giảng đoạn thơ sau trong bài Tiếng hát con tàu của Chế Lan Viên để hiểu hơn về nội dung tác phẩm.
…”Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủ
Nơi nào qua lòng lại chẳng mến thương
Lúc ta ở chỉ là nơi đất ở,
Lúc ta đi đất đã hóa tâm hồn
Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét
Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng,
[wpcc-script type=”rocketlazyloadscript” async src=”https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-2940752741914611″ crossorigin=”anonymous”]
[wpcc-script type=”rocketlazyloadscript”]
Như xuân tới chim rừng lông trở biếc
Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương”.
Bình giảng đoạn thơ trong bài “Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên – Bài mẫu 1
Chế Lan Viên (1920-1989) là thi sĩ giàu tài năng và thông minh. Hơn một nửa thế kỉ làm thơ, cảm hứng thơ ca của ông dào dạt như một dòng sông vỗ sóng. Từ “Điêu tàn” tới “Ánh sáng và phù sa”, hành trình thơ của Chế Lan Viên “từ thung lũng đau thương ra cánh đồng vui”, vượt qua quá khứ nặng nề, u buồn, tới với cuộc đời, với nhân dân và tổ quốc.
Bài thơ “Tiếng hát con tàu” rút từ tập “Ánh sáng và phù sa” là khúc hát say mê mang hương vị và tình yêu cuộc đời. Thi sĩ ví tâm hồn mình như con tàu “uống vầng trăng”, vùn vụt tiến lên phía trước đầy hăm hở trong bài ca xây dựng cuộc đời. Tới với Tây Bắc là trở về với nhân dân – những con người yêu nghĩa. Tới với Tây Bắc là tới vói “Xứ thiêng liêng rừng núi đã người hùng”. Suốt những năm dài kháng chiến được sống trong lòng nhân dân, bước chân thi sĩ đã đi qua nhiều miền tổ quốc: khu Bốn, khu Ba, Việt Bắc, Tây Bắc… Bao kỉ niệm đầy ắp trong lòng về những con người, về những miền quê xa lạ. Trong hoài niệm, thi sĩ ân tình hát lên. Đây là đoạn thơ tiêu biểu trong phần hai bài “Tiếng hát con tàu”:
“Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủ
…
Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương”.
Nỗi nhớ Tây Bắc đầy vơi trong lòng. Nhớ núi rừng, nhớ làng bản, nhớ những con đèo mây trắng phủ mờ, nhớ những “Nơi máu rỏ tâm hồn ta thấm đất”. “Bản sương giăng” và “đèo mây phủ” gợi tả cảnh núi rừng mịt mù, xa xôi nghìn trùng cách trở. Hai chữ “nhớ” trong vần thơ diễn tả sự tha thiết bổi hổi. Câu thơ tương hợp qua hai vế tiểu đối: “Nhớ bản sương giăng / nhớ đèo mây phủ” với bao ân tình thương nhớ.
Bao năm tháng đã qua, những dốc núi đèo cao, những làng bản mù sương, những nẻo đường một thời gieo neo vẫn còn vương vấn trong lòng. Những kỉ niệm đẹp một thời máu lửa đâu dễ quên. Thi sĩ tự hỏi lòng mình: “Nơi nào qua lòng lại chẳng mến thương?”. Cũng là để khẳng định mình với tất cả niềm tự hào thâm thúy. Giọng thơ sâu lắng, êm ái, ngọt ngào. Nỗi nhớ và “mến thương” cũng là tình cảm của người chiến sĩ Tây Tiến với núi rừng và con sông Mã miền Tây: “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi! Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi”. Câu thơ của Chế Lan Viên hàm chứa tình cảm đẹp, đồng thời phát hiện chiều sâu của tâm hồn và quy luật tình cảm của con người. Đó cũng là sự tổng kết đường đời, cách sống, đạo lí sống của người cán bộ kháng chiến. Hai câu thơ tiếp theo cấu trúc song hành, ánh lên vẻ đẹp trí tuệ. Đó là nét rực rỡ trong thơ Chế Lan Viên:
“Lúc ta ở, chỉ là nơi đất ở
Lúc ta đi, đất đã hóa tâm hồn
“Lúc ta ở” rồi “lúc ta đi” đã trải qua nhiều năm tháng? Hai hoàn cảnh, hai hoàn cảnh sống đã thay đổi. Thời kì và ko gian, ở và đi, quá khứ và hiện nay ko làm cho lòng dạ thay đổi, trái lại “đất đã hóa tâm hồn”. “Nơi đất ở” trước đây, nay có sự chuyển hóa kì lạ: “Lúc ta đi, đất đã hóa tâm hồn”. Kẻ vô tâm và vô nghĩa thì “đi” là hết: “nơi đất ở” chỉ còn lại sự thờ ơ nhưng mà thôi. Có sống hết mình, sống đẹp với “nơi đất ở” thì lúc xa cách, lòng ta mới mang theo bao kỉ niệm vui, buồn thâm thúy. Câu thơ là tiếng nói tình nghĩa ở đời, là niềm tự hào về cách ăn ở thủy chung, sắt son. Tây Bắc – mảnh đất thiêng liêng, người hùng đã mang tình sâu nghĩa nặng đối với thi sĩ và bao chiến sĩ. Bao chiến sĩ đã đem xương máu thắp sáng ngọn lửa Điên Biên thần kì. Mảnh đất đấy có bao con người yêu nghĩa, để thương để nhớ trong lòng ta. Là anh du kích: “Chiếc áo nâu anh mặc đêm công đồn — Chiếc áo nâu suốt một đời vá rách – Đêm cuối cùng anh cởi lại cho con”. Là bà mế “lửa hồng soi tóc bạc”, tuy “ko phải hòn máu cắt” nhưng “Trọn đời con nhớ mãi ơn nuôi”. Là cô gái Tây Bắc “Vắt xôi nuôi quân em giấu giữa rừng”, để lại nhiều bâng khuâng: “Bữa xôi đầu còn tỏa nhớ mùi hương”. Vì thế thật là dễ hiểu, mảnh đất đấy, cùng với những con người như thế đấy sao nhưng mà “lòng lại chẳng mến thương?”. Có trải nghiệm, mới thấm thía vị đời và tình đời sâu nặng, mới cảm được cái thần kì mơ hồ nhưng mà hiện hữu nơi sâu thẳm lòng người:
“Lúc ta đi đất đã hóa tâm hồn”.
Con người có nhân hậu, biết sống trong đạo lí, biết ăn ở trong tình nghĩa thủy chung, có cả cái tâm đẹp và cái tài lớn mới viết nên những câu thơ mang màu sắc triết lí đẹp và hay như thế! Có điều thú vị là những triết luận đấy khống chút khô khan nhưng mà íng xúc động của chính tâm hồn mình, được lay động và cất cánh thành lời ca. Triết luận đấy lại được diễn tả bằng một thứ tiếng nói giàu hình tượng và xúc cảm nên đã khơi dậy trong mỗi chúng ta bao hoài niệm đẹp đối với miền quê đã gắn bó như nơi chôn nhau cắt rốn của riêng mình.
Khổ thơ tiếp theo, mạch thơ đột ngột chuyển sang một rung cảm và suy tưởng khác tình yêu và đất lạ:
“Anh bỗng nhớ em như đông về
Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng,
Như xuân tới chim rừng lông trở biếc
Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương”.
Nói về tình yêu – một tình yêu đẹp – Chế Lan Viên sử dụng liên tục những hình ảnh so sánh ẩn dụ, tạo nên những vần thơ lạ mắt, thi vị. Mỗi một so sánh là một liên tưỏng nói lên tình yêu và nỗi nhớ xôn xao, mơ mòng và thấm thía, lan tỏa trong lòng. Câu thơ “Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét” trình bày sự gắn bó mến thương giữa hai trái tim, hai tâm hồn như quy luật kì diệu của tự nhiên, của sự sống. Cánh kiến – thành phầm của núi rừng, là chất kết dính. Hoa vàng tượng trưng cho vẻ đẹp êm dịu và thơ mộng. Để nói lên một tình yêu thắm thiết thơ mộng, tác giả có một cách nói mới lạ, đặm đà: “Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng”. Mùa xuân tới, trăm hoa đua nở, cây cối đâm chồi nảy lộc. Mùa xuân cũng là mùa của tình yêu, của sự sánh duyên, kết bầy, của cái đẹp nảy nở trong hạnh phúc: “Chim rừng lông trở biếc” ca hót rộn ràng: “Của yến oanh này đây khúc tình si” (Xuân Diệu). Thi sĩ Chế Lan Viên đã cụ thể khái niệm trừu tượng tình yêu thành những hình ảnh so sánh cụ thể, thân thiện thân thuộc với con người, nhất là đối với đồng bào miền núi. Nếu trong “Việt “, Tố Hữu đã nói về nỗi nhớ chiến khu với bao cung bậc thiết tha bổi hổi:
“Nhớ gì như nhớ người yêu
Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương.
Nhớ từng bản khói cùng sương,
Sớm khuya bếp lửa ý trung nhân đi về”.
Thì ở trong bài thơ này, Chế Lan Viên nói về nỗi nhớ đấy với tất cả ân tình sâu nặng và được diễn tả bằng một thứ tiếng nói giàu mĩ cảm.
Ở khổ thơ trước có câu: “Lúc ta đi đất đã hóa tâm hồn”, ở khổ thơ sau, tác giả lại viết: “Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương”. Sống có ân nghĩa thì đất lạ mới “hóa tâm hồn”. Sống trọn tình yêu thì “đất lạ hóa quê hương”. Ca dao có câu: “Tới đây thì ở lại đây – Bao giờ bén rễ xanh cây mới về”. Đó là sự níu giữ của tình yêu. Và cũng từ tình yêu này nhưng mà mở rộng, hòa quyện trong tình yeu một miền đất quê hương. Câu thơ: “Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương” như một mệnh đề ngắn gọn và cô đúc. Châm ngôn sống đẹp, thủy chung ở đây được khẳng định như một chân lí! Nên, như một hệ quả, ta ko chỉ yêu nơi chôn nhau cắt rốn của mình nhưng mà tâm hồn, tấm lòng còn rộng mở ra tới mọi miền quê. Tinh yêu quê hương gắn liền với tình yêu tổ quốc. Tình yêu đất lạ gắn liền với những con người nhưng mà mình từng mang trong lòng nghĩa nặng tình sâu. Chữ “hóa” trong câu thơ là một “nhãn tự” trình bày sự chuyển đổi kì diệu, từ lượng là đất lạ thành chất “quê hương” nhưng mà yếu tố quyết định là “tình yêu”. Câu thơ của Chế Lan Viên cho ta nhiều liên tưởng và suy tưởng để tự đo lòng mình, phát xuất hiện vẻ đẹp tiềm tàng và sự phong phú của tâm hồn mình.
Đoạn thơ trên cho thấy vẻ đẹp văn học và cốt cách thi sĩ của Chế Lan Viên. Thơ ông súc tích, mang chất trí tuệ lại được y phục bằng một thứ tiếng nói giàu hình tượng và truyền cảm. Giọng thơ tha thiết, thắm thiết. Tới với nhân dân, sống trong lòng nhân dân là trở về cội nguồn hạnh phúc để góp sức và thông minh. Bài học về tình nghĩa, về thủy chung trong tình yêu được diễn tả một cách thấm thìa. Những tình cảm thâm thúy đấy và chân tình đấy là tấm lòng của thi sĩ đối với tổ quốc và nhân dân được diễn tả một cách tài hoa, giàu phong cách thông minh trong bài thơ “Tiếng hát con tàu”.
[wpcc-script type=”rocketlazyloadscript” async src=”https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-2940752741914611″ crossorigin=”anonymous”]
[wpcc-script type=”rocketlazyloadscript”]
Bình giảng đoạn thơ trong bài “Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên – Bài mẫu 2
Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủ
Nơi nào qua, lòng lại chẳng mến thương?
Lúc ta ở, chỉ là nơi đất ở Lúc ta đi, đất đã hóa tâm hồn!
Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét
Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng
Như xuân tới chim rừng lông trở biếc
Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương.
Chủ đề bài thơ Tiếng hát con tàu: cảm hứng đi vào thực tiễn, khát vọng được trở về với nhân dân của người nghệ sĩ.
Sự ra đời của bài thơ Tiếng hát con tàu gắn liền với một sự kiện kinh tế – xã hội lúc bấy giờ. Vào năm 1958 là năm có phong trào vận động thanh niên miền xuôi lên mở rộng kinh tế, văn hóa ở miền núi. Phong trào này được sự ủng hộ tận tâm của đông đảo các từng lớp nhân dân… bài thơ Tiếng hát con tàu của Chế Lan Viên ra đời trong ko khí sôi nổi đấy. Những sự kiện đó chỉ là một gợi ý, là điểm xuất phát để Chế Lan Viên trình bày khát vọng được về với nhân dân, về với cuộc sống rộng lớn, đồng thời cũng là trở về với ngọn nguồn của nghệ thuật.
Bình giảng khổ thơ thứ nhất để làm nổi trội tình cảm gắn bó của con người với một vùng đất:
Tiếng hát con tàu là khúc hát say mê rộn rực của một tâm hồn đã thoát khỏi cái khung chật hẹp của một cái tôi nhỏ nhỏ để ra với chân trời rộng lớn của nhân dân, tổ quốc. Trong thú vui mới, hồn thơ của Chế Lan Viên như hóa thành con tàu tâm tưởng, hăm hở trong hành trình về với nhân dân, về với cuộc sống rộng lớn. Nhưng về với nhân dân cũng là về với lòng mình, làm giàu thêm tâm hồn mình; từ đó thi sĩ đã đi tới sự khẳng định Tâm hồn ta là Tây Bắc chứ còn đâu. Cả phần hai – cũng là phần chủ yếu của bài thơ – dùng cho việc tái tạo hình ảnh nhân dân và gợi lên kỉ niệm đẹp, sâu nặng tình nghĩa trong những năm kháng chiến gieo neo. Theo dòng hoài niệm, mạch thơ mang tới những câu thơ mang tính nói chung, triết lí:
Nhớ bản sương giăng, nhớ đèo mây phủ
Nơi nào qua, lòng lại chẳng mến thương?
Cảnh sương giăng, đèo mây phủ hiện lên rất chung (bởi ko nói về một làng bản cụ thể nào) nhưng lại ko hề chung chung, bởi ta vẫn dễ dàng nhìn thấy cảnh sắc riêng của Tây Bắc. Lúc bình giảng có thể so sánh thêm với những câu thơ của Tố Hữu “Nhớ từng bản khói cùng sương – Sớm khuya bếp lửa ý trung nhân đi về” – Việt Bắc.
Câu thơ thứ 2: Nơi nào qua, lòng lại chẳng mến thương? Là một câu hỏi tu từ – hỏi chỉ để nhưng mà khẳng định rõ hơn tình cảm gắn bó sâu nặng của thi sĩ đối với con người, cảnh vật Tây Bắc, với mọi miền đất xa xôi và hẻo lánh khác của tổ quốc.
Ở hai câu tiếp theo, Chế Lan Viên đã dùng những cặp đối xứng: lúc ta ở/lúc ta đi; đất ở /đất hóa tâm hồn, để qua đó nói lên tình cảm gắn bó máu thịt của mình với Tây Bắc. Chính tình cảm đó đã dẫn tới một sự chuyển hóa từ “đất ở” vốn vô tri vô giác thành “đất hóa tâm hồn”.
Ý nghĩa lớn lao của tình yêu, tình cảm một con người đối với một vùng quê:
Sang khổ thơ thứ 2, mạch thơ dường như chuyển sang một sự rung cảm và suy tưởng khác – về tình yêu và đất lạ:
Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét
Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng
Như xuân tới chim rừng lông trở biếc
Tinh yêu làm đất lạ hóa quê hương.
Ở khổ thơ này, ta cũng thấy một nét thân thuộc rất dễ nhìn thấy của phong cách Chế Lan Viên – đó là sự suy ngẫm, triết lí. Những câu thơ viết về tình yêu ko phải chỉ là của một tâm hồn tự bộc lộ, bộc lộ những trạng thái của lòng mình, nhưng mà còn là của người tự quan sát lòng mình và suy ngẫm, triết lí về tình yêu qua kinh nghiệm. Những hình ảnh so sánh ở đây mang một ý nghĩa triết lí: mỗi hiện tượng, sự vật khác – như cái rét đi với mùa đông, như mùa xuân với bộ lông trở biếc của chim rừng. Đó cũng là thực chất của tình yêu như là sự mật thiết giữa hai tâm hồn – nó diễn ra như một thế tất của tự nhiên và ko thể tách rời.
Tất cả những câu thơ trên như là tiền đề để Chế Lan Viên đi với một nhận xét có tính đúc kết, nói chung:
Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương
Tương tự chính tình yêu là chất kết dính, làm nên sự chuyển hóa kì diệu, làm cho “đất lạ” hóa thành “quê hương”. Nhưng tình yêu ko chỉ giới hạn trong tình cảm lứa đôi nhưng mà nó còn bộc lộ những tình cảm với quê hương tổ quốc. Do vậy nhưng mà khổ thơ này đường như có sự đột ngột rẽ ngang của dòng xúc cảm, nhưng thực ra cũng nằm trong mạch suy nghĩ và dòng xúc cảm chung của cả bài.
Trên đây là một số bài văn mẫu Bình giảng đoạn thơ trong bài Tiếng hát con tàu của Chế Lan Viên nhưng mà Trường Trung Cấp Nghề Thương Mại Du Lịch Thanh Hoá đã biên soạn. Kỳ vọng sẽ giúp ích các em trong quá trình làm bài và ôn luyện cùng tác phẩm. Chúc các em học tốt môn Văn!
Đăng bởi: Trường Trung Cấp Nghề Thương Mại Du Lịch Thanh Hoá
#Bình #giảng #đoạn #thơ #trong #bài #Tiếng #hát #con #tàu #của #Chế #Lan #Viên #hay #nhất
